آیا با چرخه زندگی کرم ساقه خوار اروپایی ذرت آشنا هستید ؟؟؟
آیا از میزان خسارت کرم ساقه خوار اروپایی ذرت با خبرید ؟؟؟
آیا از انواع روشهای کنترل این آفت مخرب اطلاعاتی دارید؟؟؟
پس همراه ما باشید
Common name: european corn borer
Ostrinia nubilalis persica Hubner
Synonyms :
Pyrausta nubilalis Hb
Pyrausta silacealis Hb
Pyrausta slupilina Hb
(Lep., Pyraustidae)
مقدمه :
از جنس Ostrina تنها گونه O.nubilalis از ایران گزارش شده است. بر اساس طبقه بندی ماتائورا و مونروا (۱۹۷۰) این گونه به سه زیر گونه با نام های persica و nuilalis و mauretanica تقسیم می شود که وجه تمایز آن ها از یکدیگر بر اساس رنگ و اندازه بدن استوار است و از نظر خصوصیات ساختمانی اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند.
این حشره پلی فاژ است. در دنیا حدود۲۰۰ میزبان دارد ،در کشور، گیاهان زراعی که به عنوان میزبان برای این آفت ذکر شده عبارتند از ذرت، کنف، پنبه، برنج و نیشکر. در سال ۱۳۸۴در منطقه مغان این آفت با تراکم بالا روی گندم، چغندر قند و سورگوم نیز مشاهده شد. گیاهان هرز تاج خروس وحشی Amaranthus retroflexus L، مستکXanthium strumarium L و قیاق Sorghum halepens نیز به عنوان میزبان های این آفت شناسایی شده اند.
فرحبخش (۱۳۴۰) آن را از مازندران و نعیم (۱۳۵۸) از گیلان ، رشت ، لارستان ، انزلی ، شمال غربی ایران( آذربایجان شرقی ) گزارش نموده اند . این آفت مخصوصاً در دشت مغان و دشت ناز ساری با تراکم بالای جمعیت حضور دارد . در ذرت کاری های همدان هنوز مشاهده نشده است. همچنین این آفت از آفات مهم ذرت در آمریکا ، اروپا و برخی کشورهای آسیایی و کشورهای حوزه جنوب شرقی مدیترانه می باشد.
حشره کامل : پروانه ای به طول ۱۵میلی متر و عرض بدن آن با بال های باز در افراد نر ۲۷ و ماده ها ۳۱ میلی متر می باشد . پروانه های نر از پروانه های ماده کوچکتر و شکم آن ها باریک و کشیده است . رنگ بال ها زردرنگ و دارای دو نوار قهوه ای مضرس عرضی می باشند . سینه پروانه نیز از کرک های زردرنگ پوشیده شده است.
گرد ، پهن و به قطر ۵/۰ میلی متر که ابتدا سفید بوده ولی بعداً به رنگ قهوه ای در می آید . روی تخم ها توسط ماده لعابی و به صورت فلس های مایعی پوشیده می شود.
تخم های کرم ساقه خوار اروپایی ذرت و پوشش لعابی روی آن ها
سر آن قهوه ای تیره و بدن سفید کرمی است . در طول بدن نوارهای ارغوانی رنگی وجود دارد و روی هر حلقه ی بدن۴ نقطه تیره وجود دارد که هر یک منتهی به یک مو می باشد . یک صفحه ی قهوه ای رنگ روی سینه اول را می پوشاند .
لارو کرم ساقه خوار اروپایی ذرت
کشیده و به رنگ قهوه ای روشن در یک پیله ظریف و سستی که توسط لارو تنیده می شود .
شفیره ساقه خوار اروپائی ذرت داخل پیله در لابلای برگ ذرت
لارو سن ۱ پس از تغذیه از سطح برگ ها ساقه را سوراخ کرده و در آن نفوذ می کند ، سپس با پیشروی درون ساقه کانالی را ایجاد می کند . که این کانال استقامت ساقه ها را در نگهداری وزن بوته ها و مقاومت در برابر وزش باد کاهش داده و سبب شکننده شدن بوته ها می شود . قسمت های آلوده را به سهولت توسط سوراخ های ورودی آفت که در اطراف آن ها نیز خاک اره و فضولات حشره وجود دارد می توان تشخیص داد. برگ ها نیز ممکن است مورد تغذیه ی آفت قرار گیرند و سوراخ هایی روی آن ها به وجود آید . لارو های این آفت علاوه بر ساقه و برگ به بلال نیز حمله می کنند. برگ ، ساقه و مخصوصا میوه های بلال که محصول اصلی گیاه است ، گاهی توسط ۱۰ تا ۲۰ عدد لارو مورد حمله قرار می گیرد . میزان خسارت این آفت در نقاط مختلف متفاوت بوده . از ۱۰ تا ۵۰ درصد گزارش شده است .
این آفت بصورت لارو کامل در داخل بقایای ساقه های آلوده ذرت در مزرعه همچنین علف هرز مستک ( توق ) زمستانگذرانی می نماید . در اوایل بهار لاروها در داخل بقایای ساقه آلوده در مزرعه و یا داخل علف هرز مستک تبدیل به شفیره می شوند. ظهور اولین پروانه های این آفت در بهار زمانی است که درجه حرارت حدود ۲۰ درجه سانتی گراد باشد ( در منطقه مغان حدود اواسط اردیبهشت ماه ) . این پروانه ها شب فعال بوده و روزها در پناهگاه های مختلف مانند زیر سایه گیاهان بوته ای استراحت می کنند . عمر پروانه های ماده حدود ۱۵ الی ۲۰ روز می باشد . پروانه های ماده دستجات تخم خود را در زیر برگ های گیاهان میزبان می گذارند . میانگین طول دوره جنینی تخم حدود ۷ روز می باشد ( ۶ الی ۹ روز بر حسب درجه حرارت های مختلف ). دوره لاروی این آفت حدود ۴ الی ۵ هفته طول می کشد که در این مدت لاروها ۵ بار پوست اندازی می کنند .
سیکل زندگی کرم ساقه خوار اروپایی ذرت
توزیع فضائی دستجات تخم به این صورت است که حدود ۹۵ % دستجات تخم این آفت در سطح زیرین برگ های ذرت قرار می گیرند و ۵% دستجات تخم نیز در روی برگ ها و ساقه ذرت گذاشته می شوند . اکثر دستجات تخم در ناحیه وسط ساقه ذرت در روی برگ های نزدیک و اطراف بلال ها بوده و تعدادی نیز در روی برگ های پائین و بالای ساقه قرار می گیرند. لاروهای جوان پس از خروج از تخم مقدار کمی از برگ ها تغذیه می کنند که خسارت چندانی بحساب نمی آید اما خسارت اصلی پس از ورود لاروها بداخل ساقه است که با تغذیه و ایجاد دالان عمودی و افقی باعث کاهش عملکرد محصول می گردند . لارو قبل از ورود به مرحله شفیرگی سوراخی در ساقه بوجود می آورد تا پروانه بتواند از آن محل خارج شود . با توجه به شرایط آب و هوائی در سال های مختلف ، طول هر یک از مراحل رشدی آفت و نیز طول مدت هر نسل آن متفاوت می باشد. کرم ساقه خوار ذرت دارای ۳ نسل کامل در مزارع دشت مغان می باشد . این آفت در هر سال دارای ۱ اوج تخمریزی در مزارع گندم و ۲ اوج تخمریزی در مزارع ذرت منطقه است که نشان دهنده ۳ نسل این آفت می باشد . در شرایط آب و هوایی گیلان ، اوایل مرداد ماه مصادف با ظهور نسل دوم و شهریور ماه مقارن با ظهور نسل سوم این آفت است . با توجه به فنولوژی گیاه و بیولوژی آفت ، بیشترین خسارت این گونه طی نسل دوم و سوم ایجاد می شود .
مراحل زندگی کرم ساقه خوار اروپایی ذرت
الف) کنترل زراعی
– کف بر کردن محصول ( از ۵ سانتی متری سطح خاک ) برای از بین بردن لاروهای زمستان گذران .
– کشت ارقام مقاوم .
هیبریدهای مختلف واکنش های مختلف نسبت به تغذیه لاروهای ساقه خوار از خود نشان می دهند . استحکام نسبی ساقه و دم بلال در هیبریدهای مختلف روی استقرار آفت و ایجاد خسارت توسط آن موثر است . بعضی از کمپانی های تولید بذر هیبرید ذرت در جهان مبادرت به تهیه بذرهای تراریخته حاوی Bacillus thuringiensis یا به عبارتی BT-Corn نموده اند که از خسارت آفت جلوگیری می کند .
ب)کنترل مکانیکی و فیزیکی
– از بین بردن بقایای گیاهی پس از برداشت محصول و شخم عمیق به منظور زیر خاک کردن بقایای آلوده ی گیاه .
– حذف علف های هرز داخل و حاشیه ی مزارع در اواخر فصل زمستان و اوایل بهار .
– هراکشت مزرعه .
– برداشت به موقع محصول برای جلوگیری از مواجه شدن مراحل حساس رشدی بوته ذرت با افزایش تراکم آفت .
– استفاده از تله های نوری و فرومونی .
استفاده از تله نوری برای کنترل کرم ساقه خوار اروپایی ذرت
ج) کنترل شیمیایی
با توجه به اینکه آفت تخم های خود را روی ساقه و سطح زیرین برگ ها می گذارد ، لذا بهترین زمان سم پاشی وقتی که ۵۰ درصد تخم ها تفریخ شده ولی هنوز لارو ها وارد ساقه نشده اند . در چنین زمانی قسمت اعظم لاروها با دز کم سم از بین رفته و۵۰ درصد بقیه نیز همزمان با سم پاشی یا کمی پس از آن از تخم ها خارج شده و از بین می روند . برای سم پاشی می توان از سمومی مانند آمبوش ، دلتامترین به میزان یک لیتر ، دیپترکس ۸۰ درصد یک کیلوگرم و یا پروتئوس به میزان یک لیتر در هکتار استفاده نمود . در صورت نیاز تکرار سمپاشی ده روز پس از سمپاشی اول توصیه می شود .
د) کنترل بیولوژیکی
این آفت دارای دشمنان طبیعی گوناگونی می باشد که در اینجا به مهمترین آن ها اشاره می شود :
پارازیتوئید تخم : Trichogramma maidis (Hym.: Trichogrannatidae)
پارازیتوئید تخم : Platytelenomus hylas (Hym.: Scelionidae)
پارازیتوئید لارو : Habrobracon hebetor (Hym.: Braconidae)
پارازیتوئید شفیره : Brachymeria intermedia (Hym.: Chalcididae)
پارازیتوئید : گونه هایی از خانواده Scelionidae
پارازیتوئید: مگسMasicera senilis Meigen
پارازیتوئید : مگس Zenillia roseanae Bed.
پارازیتوئید : زنبور Habrobracon hebetor
قارچ های پاتوژن از جنس Fusarium و Aspergilus و گونه ی Beauvaria bassiana
امیدی (۱۳۷۲) میزان پارازیتیسم طبیعی تخم های ساقه خوار اروپایی ذرت O.nubilalis را توسط زنبور Trichogramma evanescens در دشت ناز ساری ۸۲ تا %۹۰ گزارش کرده و مشخص نموده است که پس از هفت بار رهاسازی زنبور میزان پارازیتسیم به %۸۷ رسیده است.
در فرانسه ساقه خوار اروپایی ذرت از طریق تلفیق و بکارگیری باسییلیوس تورنژینسیس ، رها سازی زنبور تریکوگراما ، کاشت ارقام مقاوم و از بین بردن کاه و کلش ذرت پس از برداشت کنترل شده است (Breniere,1981).
در ایتالیا استفاده از تناوب و ارقام مقاوم خسارت وارده از O.nubilalis را کاهش داده است و همچنین شخم پس از برداشت محصول در کاهش جمعیت لاروهای زمستان گذاران موثر بوده است (Onorato and Snidaro 1993). در سوییس کنترل بیولوژیک از طریق رهاسازی زنبور تریکوگراما ، خردکردن کاه و کلش پس از برداشت و شخم زدن باعث کاهش جمعیت و خسارت O.nubilalis شده است (Bigler and Bosshart,1992 & Niholov 1983).
زنبورهای تریکوگراما در حال پارازیت کردن تخم های ساقه خوار اروپایی ذرت
فاکتور دیگری که در این رابطه بایستی مشخص گردد آن است که اگر اقدامات پیشگیری کننده مانع افزایش جمعیت نگرید ، در چه مرحله ای باید از سایر اقدامات کنترلی از جمله مبارزه شیمیایی استفاده نمود تا از رسیدن جمعیت به سطح زیان اقتصادی جلوگیری به عمل آید . آستانه اقتصادی دارای مفهومی مرکب بوده و از سالی به سال دیگر ، یا از مکانی به مکان دیگر ، و یا حتی از فرهنگی به فرهنگ دیگر متغیر است. مهمترین عوامل تعیین کننده این آستانه عبارتند از : قیمت محصول ، هزینه کنترل ، میزان تحمل گیاه و میزان تغذیه آفت . بنابراین در مراحل مختلف رشد آفت و گیاه میزبان نیز آستانه ی اقتصادی متفاوت خواهد بود .
آستانه اقتصادی (E.T ) را برای ساقه خوار اروپایی ذرت ، در ذرت شیرین ۰/۸ تا ۱/۲ لارو در هر بوته عنوان کرده اند.
لارو آلوده ساقه خوار اروپایی ذرت به B.T
جهت پیش بینی عملیات مبارزه علیه O.nabilalis آستانه اقتصادی را برای این آفت آلودگی %۱۲-۱۰ بوته ها به یک دسته تخم سه هفته پس از شروع پرواز حشرات کامل آفت عنوان کرده و مناسب ترین زمان مبارزه را ۴ تا ۵ هفته بعد از اینکه اولین پروانه نر توسط تله های فرومونی شکار شد تعیین نموده است .
ماخذ : خانجانی،م. آفات گیاهان زراعی ایران. ۱۳۹۱٫ انتشارات دانشگاه بو علی سینا.
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی از گروه کشاورزی اف اس پی مارکت .
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید