آیا با خشکیدگی باکتریایی یا شانکر خونی کیوی آشنا هستید؟ بر اساس آمار نامه کشاورزی سال ۱۳۹۰، میزان تولید سالانه کیوی در ایران ۲۲۱۰۰۰ تن بوده که بیشترین آن مربوط به استان مازندران با تولید ۱۸۰۰۰۰ تن می باشد. استانهای گیلان و گلستان با تولید ۴۰۰۰۰ و ۱۸۰۰ تن به ترتیب مقامهای دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند. طبق آمار سازمان خوار و بار جهانی، ایران جزء هفت کشور عمده تولید کننده کیوی در جهان میباشد.
Pseudomonas syringae pv. actinidae
مقدمه خشکیدگی باکتریایی یا شانکر خونی کیوی :
بر اساس آمار نامه کشاورزی سال ۱۳۹۰، میزان تولید سالانه کیوی در ایران ۲۲۱۰۰۰ تن بوده که بیشترین آن مربوط به استان مازندران با تولید ۱۸۰۰۰۰ تن می باشد. استانهای گیلان و گلستان با تولید ۴۰۰۰۰ و ۱۸۰۰ تن به ترتیب مقامهای دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند. طبق آمار سازمان خوار و بار جهانی، ایران جزء هفت کشور عمده تولید کننده کیوی در جهان میباشد. شانکر باکتریایی یکی از مهم ترین بیماری های کیوی در دنیا بوده که تا کنون از کشورهای مختلف از جمله ایتالیا، ژاپن، آمریکا، نیوزلند و کره گزارش شده است. شانکر باکتریایی نخستین بار در سال ۱۹۸۰ در کالیفرنیا ظاهر شد و در سال ۱۹۸۳ باکتریPseudomonas syringae به عنوان عامل بیماری شناخته شده است.
دو پاتووارP.s. pv. syringae و P.s. pv. actinidiae به عنوان عوامل شانکر باکتریایی کیوی فروت از مناطق مختلف دنیا گزارش شده اند. در صورت مساعد بودن شرایط محیطی، باکتری عامل بیماری قادر به ایجاد خسارت شدیدی به درختان بوده که در نهایت منجر به خشک شدن درخت خواهد شد.
علایم بیماری :
نشانه های بیماری روی تمام بخش های هوایی کیوی در فصل بهار به خوبی ظاهر می شود. لکه ها یا نواحی آبسوخته نیز در مراحل اولیه آلودگی در فصل بهار مشاهده می شود. این لکه ها عمدتا به صورت قهوه ای بوده و اغلب یک هاله ی زرد رنگ به قطر ۵-۳ میلیمتر در اطراف آن ها قابل مشاهده است. همچنین در سطح زیرین برگ تراوش باکتریایی در اواخر بهار به وضوح دیده می شود. در آلودگی های شدید، ممکن است همه سطوح برگ به صورت آبسوخته و چروکیده مشاهده گردد. در رطوبت بالا و برودت شدید، لکه ها به صورت آبسوخته باقی می مانند و لکه ها به صورت گسترده و یکپارچه بدون ایجاد هاله ظاهر می شوند. برگ های کیوی فروت قبل از مرحله بلوغ و در ابتدای رشد بیشترین حساسیت را به عامل بیماری داشته و در مرحله رشد کامل برگ ها این حساسیت به حداقل می رسد. حساس ترین مرحله ایجاد بیماری روی برگ های جدید، زمانی است که اندازه پهنک ها به ۲ سانتی متر می رسد. با رشد کامل برگ ها ای حساسیت کاهش می یابد. لکه ها در برگ های کامل و بالغ به صورت محدود و نامشخص ظاهر می شوند. زمانیکه آلودگی به پهنک برگ می رسد، از قسمت دمبرگ جدا شده و می ریزد. ظاهرا حرکت بیمارگر باکتریایی در آلودگی های برگی از طریق رگبرگ میانی و دمبرگ به سمت ساقه است.
لکه های آبسوخته ناشی از فعالیت باکتری Psa روی برگ های کیوی و هاله زرد رنگ آن، در آلودگی شدید برگ ها چروکیده و آویزان می شود.
بهترین علائم بیماری بر روی شاخه، بازوها و تنه ی درختان کیوی آلوده به شانکر دیده می شود که در اواخر زمستان و ابتدای بهار صمغ قرمز رنگی روی جوانه ها، محل اتصال شاخه ها، جوانه های برگی و محل های هرس دیده می شود و به این دلیل به این بیماری شانکر خونی می گویند. البته در برخی مناطق صمغ ناشی از فعالیت این باکتری به رنگ سفید مشاهده شده است. بافت پوست در این مناطق قرمز رنگ و مرطوب بوده و با گرم تر شدن هوا ترشحات باکتریایی خارج شده از اندام ها به صورت فلس های قرمز رنگی روی اندام ها باقی می ماند.
نشانه های بیماری شانکر باکتریائی کیوی روی برگ و سرشاخه های درخت
پوست آلوده تنه به طور عمیقی چروکیده شده و خشک می شود و اغلب شکاف هایی به عمق ۲-۱ میلی متر، بر روی شاخه های تحت تاثیر تشکیل می شود و بافت چوب پنبه ای (کالوس) در اطراف شکاف ها ایجاد می شود. زمانی که پوست درخت کنده و برداشته می شود، بافت قهوه ای مایل به قرمز و در برش های عمیق تر بافت های تیره و سیاه قابل مشاهده است. با توسعه و گسترش شاخه های جدید، جوانه ها در شاخه هایی که به شدت آلوده هستند از بین می روند. در نهایت زخم ها گسترده و طویل شده و جوانه ها به طور کامل پژمرده و سوخته می شوند.
نشانه های بیماری خشکیدگی باکتریائی یا شانکر خونی کیوی روی تنه و سرشاخه های درخت
نشانه های بیماری روی گل های کیوی به صورت لکه های نکروزه روی گلبرگ ها ظاهر می شود. در مواردی غنچه های گل قدرت شکفتن نداشته و به صورت خشکیده بر روی ساقه آویزان خواهد ماند و یا در اثر آلودگی اندام های گل به صورت ناقص تشکیل می شوند. چنین علائمی توسط باکتری Pseudomonas viridiflava نیز در کیوی ایجاد می شود که نبایستی با علایم شانکر اشتباه شود. عامل بیماری موجب سوختگی گل کیوی می شود که بارندگی در فصل گلدهی آن را تشدید می کند. تا کنون علائمی از بیماری روی میوه کیوی گزارش نشده است. اما آسیب های وارده بر روی شاخه ها و نیز زخم های شکوفه موجب کاهش محصول می شود. خسارت این بیماری در باغ های کیوی عمدتا روی رقم هایوارد مشاهده شده است که الزاما به معنی حساسیت بالای این رقم نسبت به سایر ارقام نیست.
شدت و توسعه بیماری شانکر باکتریایی کیوی فروت ارتباط زیادی به شرایط آب و هوایی دارد. مناسب ترین درجه حرارت برای رشد باکتری رو شاخه های تاک، دمای ۲۰-۱۰ درجه سانتی گراد است، بر اساس یافته های موجود در درجه حرارت بین ۱۷-۱۳ درجه سانتی گراد در اردیبهشت ماه آلودگی افزایش می یابد. در درجه حرارت بیش از ۲۴ درجه سانتی گراد در خرداد و تیرماه، رشد و توسعه باکتری به صورت ناگهانی محدود می شود و جمعیت باکتری به سرعت کاهش می یابد. در شهریور ماه با میانگین دمای بین ۲۶-۲۵ درجه سانتی گراد، تقریبا هیچ جدایه باکتری از زخم ها به دست نمی آید.
مقطع اول : در زمستان اتفاق می افتد که به شانکر زمستانه معروف است و عمدتا به شاخه های اصلی آسیب می رساند. این مقطع زمانی، با کاهش اندازه شاخه های بارده، تاثیر مستقیم روی محصول دارد.
مقطع دوم : در بهار اتفاق می افتد و بر روی گل ها، برگ ها و سرشاخه ها اثر می گذارد. این مقطع زمانی، اثرات مستقیم کمتری بر روی عملکردهای سالانه محصول دارد ولی این مقطع به عنوان عامل شانکر زمستانه در سال بعد از اهمیت بالقوه ای برخوردار است و متکی به انتشار و پراکنش بیماری می باشد. از آنجایی که دو مقطع زمانی به شدت به یکدیگر وابسته هستند، این امر کمک می کند که با پیش آگاهی به موقع بیماری در مقطع زمستانه، از توسعه بیماری قبل از فصل رشد جلوگیری شود.
مهمترین روش انتقال این بیماری به باغ های جدید از طریق نهالهای آلوده است. بنابراین به باغداران توصیه می شود که نهالها را از تولید کنندگان مطمئن تهیه نمایند و قبل از خرید، نهالها را به دقت بررسی نموده و در صورت مشاهده علائم ظاهری بیماری از خرید آنها امتناع کنند. در باغهایی که علائم بیماری در یک و یا تعدادی محدودی از درختان دیده می شود، نسبت به امحای آنها اقدام کنند و توصیه این است که درختان بیمار از زمین خارج و سوزانده شوند. همچنین نسبت به حذف علفهای هرز پای این درختان اقدام کنند. در درختانی که علایم بیماری به صورت موضعی در سرشاخه ها مشاهده شده، بهتر است شاخه ها با انجام هرس حذف شود. در صورتیکه تعداد درختان آلوده زیاد باشد نسبت به سمپاشی آنها با اکسی کلرور مس اقدام شود. قیچی و اره مورد استفاده در هرس حتماً باید با محلول هیپوکلریت سدیم ضدعفونی شوند.
بیماری شانکر کیوی در شمال ایران به صورت لکه ای گزارش شده است. بنابراین به منظور پیشگیری از گسترش بیماری رعایت موارد زیر ضروری است :
۱- تهیه و کاشت نهال های عاری از بیماری.
۲- احداث بادشکن در اطراف باغ ها جهت محافظت برگ ها از زخم های ناشی از وزش بادهای سنگین، همچنین در اثر وزش باد عامل بیماری از باغی به باغ دیگر منتقل می شود.
۳- در زمان هرس زمستانه یا تابستانه با مشاهده هرس شاخه های آلوده و شاخه هایی که دارای تراوشات باکتریایی هستند. انجام هرس کامل تا ۵ سانتی متر از بافت سالم سرشاخه ها ضروری است.
۴- ضدعفونی قیچی هرس با محلول هیپوکلریت سدیم تجاری (وایتکس).
۵- جمع آوری و سوزاندن شاخه های آلوده.
۶- استفاده از ترکیب بردو (۱ درصد) در دوره خواب گیاه یا قارچ کش اکسی کلراید مس قبل از فاز رویشی و اوره (۳ درصد) برای تسریع در پوسیدگی ریزش برگ ها در پایان فصل کیوی.
منبع : گل محمدی و ناظریان. ۱۳۸۶٫ بررسی اتیولوژی و دامنه انتشار شانکر باکتریایی کیوی در باغات کیوی. گزارش نهایی موسه تحقیقات مرکبات کشور.
هرازی، برهان الدین و همکاران. شناسایی عامل یا عوامل شانکر باکتریایی کیوی فروت در منطقه غرب گیلان. ۱۳۹۳٫
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.
پیشنهاد ما به شما:
سلام عالی بود
دیدگاهتان را بنویسید