مقالات اف اس پی مارکت
خاکورزی
خاکورزی
خاکورزی حفاظتی
مقدمه
امروزه دست یابی به کشاورزی پایدار، امنیت غذایی و تولید اقتصادی بیش تر با بهره گیری از دانش مهندسی کشاورزی امکان پذیر می باشد و لزوم انجام تحقیقاتی کاربردی برای استفاده بهینه از نهاده ها و نیل به اهداف خوداتکایی در تولید محصولات اساسی در بخش کشاورزی ضروری به نظر می رسد.
غلات بیشترین سهم را در هرم غذایی انسان دارد در کشت گندم بیش ترین میزان انرژی و زمان در مرحله خاک ورزی صرف می گردد.
هدف از خاک ورزی صحیح فراهم آوردن محیطی مناسب برای جوانه زدن بذر، رشد ریشه، کنترل علف های هرز، کنترل فرسایش و رطوبت خاک، جلوگیری از رطوبت بیش از حد است.
با توجه به این تعریف، در کشور ما به منظور فراهم نمودن شرایط مناسب، خاک مزارع را به وسیله گاوآهن برگردان دار شخم زده، برگردانده و پس از چندین بار دیسک زدن بستر را برای کشت بذر و جوانه زدن آن، با زحمت و صرف انرژی بسیار زیاد آماده میکنند.
پس از گذشت سال ها تحقیقات جدید نشان می دهد که استفاده از گاوآهن و زیرو رو کردن خاک باعث بروز مشکلات و معضلات فراوانی میگردد که از آن جمله می توان به کاهش مواد آلی و حاصلخیزی خاک، افزایش فرسایش، مصرف بالای انرژی و سوخت، کاهش رطوبت در خاک به دلیل بالا رفتن درجه حرارت و تبخیر آن و در کل افزایش هزینه و کاهش تولید اشاره نمود.
در مقابل می توان با استفاده از روش های نوین خاک ورزی حفاظتی و کاهش شدت و حجم عملیات این مشکلات را برطرف کرده و به تولید پایدار با هزینه کمتر دست یافت.
اهداف خاک ورزی
هدف اصلی خاک ورزی، افزایش عملکرد و حفظ یا اصلاح منابع تولید است.
لیکن کشاورزان خاک ورزی را به منظور دفن بقایای گیاهی، اصلاح خاک، کنترل علف های هرز، تهیه بستر بذر، اصلاح رژیم رطوبتی – حرارتی و هواده ی خاک و کمک به نفوذ بهتر ریشه انجام می دهند.
شدت خاک ورزی، از شخم های عمیق که با استفاده از گاوآهن های برگرداندار و یا گاوآهن های بشقابی، خاک را کاملاً زیر و رو می کنند تا حداقل به هم زدن خاک در حضور یا عدم حضور بقایا متفاوت است.
در فاصله بین این دو طیف، سیستم های خاک ورزی متنوعی وجود دارند که بسته به میزان به هم زدن خاک و حفظ پوشش گیاهی درجه بندی می شوند.
به دلیل تنوع بسیار زیاد روش ها و همچنین واژه هایی که این روش ها را تشریح می کنند، کلیه روش های موجود، در دو گروه اصلی، تقسیم بندی می شوند .
گروه اول شامل روش هایی از خاک ورزی است که بقایای گیاهی قبل از انجام خاک ورزی از زمین حذف و یا سوزانده می شود، اما خاک ورزی در گروه دوم در داخل بقایای گیاهی موجود در سطح خاک انجام می گیرد.
زمانی که بقایای گیاهی در سطح خاک حفظ می شوند، درصد بقایایی که در زمان کشت در سطح خاک موجود است مبنای تقسیم بندی های بعدی را تشکیل می دهند.
سیستم های خاک ورزی همراه با بقایای گیاهی
اگر سطح مزرعه با بقایای گیاهی پوشیده شده باشد، سیستم خاک ورزی بر اساس درصدی از سطح زمین که در زمان کاشت با بقایای گیاهی پوشده شده است به سه دسته زیر تقسیم می شود:
۱-خاک ورزی حفاظتی: با پوششی بیش از ۳۰ درصد بقایای گیاهی در زمان کاشت
۲- کم خاک ورزی : با پوشش ۳۰ درصد بقایای گیاهی در زمان کاشت
۳- خاک ورزی مرسوم: با پوششی کمتر از ۱۵ درصد بقایای گیاهی در زمان کاشت
خاک ورزی حفاظتی مفهوم گسترده ای داشته و دامنه وسیعی از عملیات و روش ها را در بر می گیرد.
این نوع خاک ورزی، از روش هایی تکامل پیدا کرده که، کاهش تردد ماشین آلات در مزرعه و افزایش عملکرد گیاهان، بدون انجام خاک ورزی های اولیه و ثانویه را توصیه می نمایند.
این سیستم، ابتدا با نام خاک ورزی حداقل شناخته می شد که کاهش تعداد دفعات عملیات خاک ورزی داخل مزرعه را ترویج می کرد.
اما در اواخر سال ۱۹۷۷ به پیشنهاد انجمن حفاظت خاک ایالات متحده، این واژه به خاک ورزی حفاظتی تغییر نام داد.
بعد از تغییر نام سیستم مذکور، بیشتر تلاش بر حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک، پس از کشت مطرح بود تا آنکه صرفاً کاهش تعداد دفعات تردد در مزرعه مد نظر باشد.
در مفهوم وسیع تر، خاک ورزی حفاظتی سیستمی است که مقدار کافی بقایای گیاهی را پس از برداشت محصول در سطح زمین حفظ می کند تا قادر به حفاظت خاک در برابر فرسایش باشد.
در این سیستم معمولاً کاهش تعداد دفعات تردد ماشین آلات و ادوات و یا حذف عملیات خاک ورزی فشرده، مانند برگردان لایه سطحی خاک، مورد توجه است.
در اوایل سال ۱۹۸۴ انجمن حفاظت خاک ایالات متحده مجدداً تعریف خاک ورزی حفاظتی را تغییر داده و به این صورت بیان نموده که خاک ورزی حفاظتی هر گونه سیستم خاک ورزی و کشت را در بر می گیرد که پس از کشت، حداقل ۳۰ درصد سطح خاک با بقایای گیاهی پوشیده شده و در نتیجه فرسایش آبی تقلیل می یابد.
اگر در منطقه ای فرسایش بادی غالب باشد، حفظ یک تن در هر هکتار بقایای خوابیده غلات دانه ریز و یا معادل آن، در دوره بحرانی فرسایش بادی، ضروری است.
در تعریفی دیگر خاکورزی حفاظتی به روشی از خاکورزی گفته می شود که در آن ضمن به حداقل رسیدن به هم خوردگی خاک بعد از کاشت بذر، پوشش حداقل ۳۱ درصد از سطح خاک با بقایای گیاهی محصول قبل، حفظ شود.
بنابراین در خاکورزی حفاظتی، معیار، حفظ مقدار بقایای گیاهی در مزرعه (میزان پوشش سطح خاک) می باشد نه وزن یا مقدار بقایا. به عبارت دیگر در خاکورزی حفاظتی علاوه بر مقدار بقایای گیاهی، نحوه توزیع آن در سطح مزرعه نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
اصولاً خاکورزی حفاظتی به دو شیوه کم خاک ورزی و بی خاک ورزی (کشت مستقیم) اجرا میشود که در این نوشتار به مباحث مختلف روش کم خاک ورزی شامل ماشینهای مورد استفاده، مزایا، مدیریت بقایای گیاهی و چالشهای موجود در این روش، پرداخته می شود.
کم خاکورزی
کم خاکورزی یک نوع روش خاکورزی حفاظتی است که به دو شیوه خاکورزی تمام سطح مزرعه و خاکورزی قسمتی از سطح مزرعه انجام می شود.
در روش کم خاک ورزی تمام سطح مزرعه، در عمق کم (حداکثر ۱۵ سانتیمتر) خاک ورزی می شود که معمولاً برای کشتهای خطی و سراسری مورد استفاده قرار می گیرد.
در حالی که کم خاکورزی قسمتی از سطح مزرعه در کشتهای ردیفی کاربرد دارد و در آن فقط ردیفهای کشت (خاکورزی نواری) یا بین ردیفهای کشت (کشت روی پشته های دائمی) خاکورزی میشوند و بقیه مزرعه دست نخورده باقی می ماند.
ماشینهای مورد استفاده درکم خاک ورزی
ماشینهای کم خاکورز تمام سطح مزرعه
این ماشینها تمام سطح مزرعه را به عمق کم (حداکثر ۱۵ سانتیمتر) خاکورزی مینمایند و مقداری از بقایای موجود در مزرعه را در سطح خاک حفظ می کنند.
میزان بقایای حفظ شده در سطح خاک در این نوع ماشینها متفاوت میباشد و حداکثر ممکن است به ۵۱ درصد برسد.
در این نوع ماشینها ممکن است عامل خاکورز اولیه و ثانویه و یا عامل خاکورز و کارنده با هم ترکیب شده و ماشین واحدی را تشکیل دهند.
ماشینهایی مانند هرس بشقابی، گاوآهن قلمی، خاکورز مرکب، بذرکار-کودکار مخصوص کم خاکورزی و کمبینات از جمله ماشینهایی هستند که در این مجموعه قرار می گیرند که هرکدام به تفصیل شرح داده میشوند.
هرس بشقابی
در خاکورزی مرسوم اصولاً هرسهای بشقابی جزء ماشینهای خاکورزی ثانویه محسوب میشوند هرچند برخی از انواع سنگین آن به عنوان خاکورز اولیه نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
در خاکورزی حفاظتی این ماشینها میتوانند به عنوان یک وسیله کم خاکورز برای خاکورزی تمام سطح مزرعه استفاده شوند.
هرسهای بشقابی هرچند ممکن است در مقایسه با گاوآهن قلمی و خاکورز مرکب، بقایای بیشتری را با خاک مخلوط کرده یا به خاک برگردانند (حدود ۸۵ %) ولی بقایای لازم جهت تأمین حداقل پوشش سطح خاک را حفظ مینمایند.
بنابراین از هرس بشقابی می توان به عنوان یک وسیله خاکورز حفاظتی (در صورت در دسترس نبودن خاکورز مرکب) به خصوص در دیمزارها استفاده نمود.
گاوآهن قلمی
اگرچه بستر تهیه شده توسط گاواهن قلمی در زیر مجموعه خاکورزی حفاظتی قرار می گیرد (حداقل به هم خوردگی خاک و حفظ بقایا در سطح خاک)، اما به دلیل اینکه استفاده از گاوآهن قلمی به تنهائی نمیتواند بستر مناسبی را برای بذر تهیه نماید، استفاده از ماشینهای خاکورزی ثانویه مانند دیسک و لولر نیز جهت تکمیل خاکورزی ضرورت پیدا میکند.
استفاده از دیسک و لولر بعد از گاوآهن قلمی به عنوان عملیاتی مجزا، هم اصل کاهش تردد در خاکورزی حفاظتی را نقض می کند و هم ممکن است شرط حفظ حداقل پوشش ۳۱ درصد از سطح خاک را تأمین ننماید.
لذا از این وسیله برای خاکورزی حفاظتی در دوره آیش به راحتی می توان استفاده نمود.
البته اگر این وسیله در عمق کم مورد استفاده قرار گیرد و کارنده مناسب نیز جهت کاشت در زمین خاکورزی شده توسط گاوآهن قلمی وجود داشته باشد (به خصوص اگر روش آبیاری مورد استفاده در مزرعه آبیاری تحت فشار باشد)، از این وسیله به عنوان خاکورز حفاظتی در شرایط غیر آیش نیز میتوان استفاده نمود.
دستگاه گاوآهن قلمی
خاکورز مرکب
برای انجام کم خاکورزی در خاکورزی حفاظتی، دستگاهی به نام خاکورز مرکب طراحی شده است که قادر است با یک بار حرکت در مزرعه، بستر مناسبی برای بذر تهیه نماید.
این دستگاه قابلیت استفاده در هر دو سیستم حفاظتی و مرسوم را دارا است و قادر است عملیات خاکورزی اولیه، خاکورزی ثانویه، تسطیح و فشرده کردن سطح بستر بذر را با یک بار حرکت در مزرعه و با مدت زمانی اندک در مقایسه با زمان مورد نیاز در روش مرسوم انجام دهد.
خاکورزهای مرکب عمدتاً ساختار فنی مشابه ای دارند به طوری که دو ردیف گاوآهن قلمی با تیغه های بال دار در ردیف جلو، یک ردیف دیسک سبک در وسط و یک غلطک در عقب دستگاه نصب شده است. در خاکورز مرکب، تیغه های گاوآهن قلمی عملیات خاکورزی اولیه (شخم) را انجام می دهد، دیسکهای وسط، کلوخه های ایجاد شده توسط گاوآهن قلمی را خرد کرده و غلتک انتهائی عمل تسطیح، خرد کردن کلوخه ها و فشرده کردن بستر بذر را انجام می دهد.
عامل خاکورز ثانویه استفاده شده در خاکورز مرکب ممکن است اشکال مختلفی از جمله دیسکی ساده، دیسکی مضرس، دیسکی مواج و دیسکی دندانه دار، داشته باشد. همچنین غلتک انتهایی نیز ممکن است به صورت قفسی، غلتک دندانه دار و غلتک وی شکل باشد.
دستگاه خاکورز مرکب
کارنده ها
بذرکار- کودکار مخصوص کم خاکورزی
در کم خاکورزی علاوه بر خاکورز مناسب، وجود کارنده مناسب که بتواند بذر را در بستری که دارای پوشش بقایای گیاهی است کشت نماید، نیز ضروری است.
این کارنده، دستگاه بذرکار-کودکار مخصوص کاشت در بقایای گیاهی می باشد.
دستگاه مذکور معمولاً دارای شیار بازکنهای دیسکی صاف یا مضرس است تا بتواتد بقایای گیاهی باقیمانده در سطح خاک را بریده و بذر و کود را در عمق مناسبی از خاک قرار دهد.
در این بذرکار، علاوه بر وزن زیاد دستگاه، فشار مستقلی که از طریق فنر روی هر شیار بازکن اعمال می شود، به شیار بازکنها کمک می کند تا بقایای گیاهی را بریده و در خاک نفوذ کنند.
در شرایط اضطراری و در صورت در دسترس نبودن بذرکار-کودکار مخصوص کاشت در بستر تهیه شده توسط ادوات کم خاکورزی، می توان از دستگاه کشت مستقیم با کاهش عمق کاشت نیزاستفاده نمود.
امکان کاشت همزمان کود و بذر و نیز استقرار کود در موقعیتی مناسب نسبت به بذر از مزایای این دستگاه است.
همچنین به دلیل امکان کاشت بذر با سرعت پیشروی بالا، این دستگاه دارای ظرفیت مزرعه ای بالائی است که می تواند در کشت به موقع محصولات مؤثر باشد.
دستگاه کودکار – بذرکار
کمبینات
کمبیناتها نمونه کاملی از ترکیب ماشینهای خاکورزی اولیه، خاکورزی ثانویه و کاشت هستند.
کمبینات هایی که در دهه ۷۱ وارد ایران شدند، برای خاکهای با رطوبت مناسب (۱۴ تا ۱۱ %) و مواد آلی بالا طراحی شده بودند، بنابراین در شرایط خاکهای ما قادر نبودند عملیات خاکورزی و کاشت را به طور همزمان و با یک بار حرکت در مزرعه انجام دهند.
به همین دلیل این کمبیناتها بعد از انجام عملیات خاکورزی اولیه (معمولاً با گاوآهن برگرداندار) وارد مزرعه می شدند و عملیات خاکورزی ثانویه و کاشت را همزمان انجام می دادند.
این کمبیناتها که قادر نیستند بقایای گیاهی کافی را در سطح خاک حفظ نمایند به دلیل شخم اولیه (قبل از ورود کمبینات به زمین) جزء ماشینهای خاکورزی حفاظتی محسوب نمی گردند.
اما در کمبینات جدیدی که وارد کشور شده است، سیستم خاک ورز (چیزل و سیکلوتیلر یا روتوتیلر) با دیسکهای مضرس جایگزین شده است که این دیسکها ضمن انجام خاکورزی سطحی مزرعه، مقدار کافی بقایای محصول قبل را نیز در زمین حفظ می نمایند.
مهمترین مشکل این دستگاه عدم تعبیه سیستم کودکار می باشد که کاربر را مجبور به پخش کود قبل از ورود دستگاه به مزرعه می کند.
دستگاه کمبینات
ماشینهای کم خاکورز قسمتی از سطح مزرعه
این نوع ماشینها فقط قسمتی از سطح مزرعه که کشت در آن انجام می شود را خاکورزی می کنند و بقیه قسمتهای مزرعه دست نخورده باقی می ماند که بیشتر برای کشتهای ردیفی مناسب است.
متداول ترین روش کم خاکورزی از این نوع، خاکورزی نواری می باشد که جهت انجام عملیات این نوع خاکورزی در مقایسه با خاکورزی تمام سطح مزرعه، انرژی کمتری مصرف می گردد.
در این روش، میزان بقایای باقیمانده در سطح مزرعه نیز نسبت به حالت خاکورزی تمام سطح مزرعه، بیشتر است.
همچنین به دلیل اینکه این بقایا در بین ردیفهای کشت قرار میگیرند نه روی آنها، ضمن فراهم آوردن مزایایی چون حفظ رطوبت خاک، کاهش فرسایش خاک و بهبود ساختمان خاک، مزاحمتی برای کاشت بذر، جوانه زنی و رشد آن ایجاد نمی کند. هرچند تحقیقاتی در زمینه این نوع ماشینهای کم خاک ورزی انجام شده است اما این نوع کم خاک ورزی به دلیل نیاز به ماشینهای تخصصی و دقیقتر، در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
استفاده دیگر این نوع کم خاکورزی در سیستم کشت بر روی پشته های دائمی است که در آن فقط درون جویچه ها (بین ردیفهای کشت) خاکورزی میشود.
ماشینهای جانبی
از ماشینهای جانبی مورد استفاده در خاکورزی حفاظتی، ساقه خردکنها بیشترین کاربرد را در مدیریت بقایای گیاهی در روش کم خاکورزی دارند.
ساقه خردکنها به دو صورت پشت تراکتوری و تعبیه شده بر روی کمباین برداشت در دسترس می باشند.
ساقه خردکن پشت تراکتوری
ساقه خردکن پشت تراکتوری از نظر ساختمان بسیار شبیه به گاوآهن دوار (روتیواتور) می باشد با این تفاوت که تیغه های ساقه خرد کن بر خلاف تیغه های گاوآهن دوار، روی محور دوار ثابت نیستند و میتوانند حرکت لولائی داشته باشند.
ارتفاع کار این ساقه خرد کن از طریق کفشهای کناری طوری تنظیم می شود تا بالا تر از سطح خاک کار کند و بقایای خرد شده را با خاک مخلوط نکند.
برای خرد کردن بقایای پنبه که با دست برداشت می شود بهترین انتخاب و شاید تنها گزینه، استفاده از ساقه خردکن پشت تراکتوری است که کارائی بسیار خوبی هم دارد.
البته در صورت عدم دسترسی به کمباین مجهز به ساقه خردکن، از ساقه خردکن پشت تراکتوری برای خرد کردن بقایای گندم و ذرت نیز میتوان استفاده نمود.
دستگاه ساقه خردکن
ساقه خردکن تعبیه شده در کمباین
این ساقه خردکنها ممکن است در هد کمباین برداشت ذرت دانه ای تعبیه شده باشند و یا در مسیر خروجی کاه و کلش از پشت کمباین غلات قرار گیرند.
در برداشت ذرت دانه ای، فقط بلالها چیده می شوند و ساقه ها بریده نمی شوند، بنابراین ساقه خردکن روی هد برداشت نصب شده و ساقه ها را بلافاصله پس از جدا شدن بلال از آنها، قطعه قطعه کرده و در سطح مزرعه پخش می کند.
استفاده از این نوع ساقه خردکن برای برداشت محصولات دیم که دارای بقایای کم (حداکثر ۲ تن) می باشند، توصیه می شود در حالی که در غلات (جو و گندم) آبی که حجم بقایا زیاد است، باید بقایای خارج شده از انتهای کمباین بسته بندی شده و از مزرعه خارج گردد.
مدیریت بقایای گیاهی در کم خاک ورزی
مدیریت بقایای گیاهی یکی از کلیدی ترین فاکتورهای مؤثر بر کیفیت انجام کم خاکورزی است.
مدیریت مورد نیاز برای بقایای به جا مانده از محصول قبل در تناوبهای مختلف، متفاوت است و در هر تناوب باید مدیریت ویژه همان تناوب اعمال گردد.
نحوه مدیریت بقایای گیاهی در تناوبهای مرسوم به شرح زیر می باشد.
تناوب گندم با محصولات صیفی کم بقایا
برای کاشت گندم در بقایای محصولات کم بقایا مانند لوبیا، کنجد و سویا، به دلیل حجم کم بقایا، نیازی به مدیریت بقایای گیاهی محصول قبل از گندم نیست.
در این صورت با ا ستفاده از خاکورز مرکب و ماشین کاشت مناسب و یا کمبینات مناسب، کشت گندم به صورت کم خاکورزی قابل اجرا است.
برای کاشت این محصولات کم بقایا در بقایای گندم، ارتفاع بقایای ایستاده گندم باید حداکثر ۲۵ سانتیمتر با شد (ارتفاع برش در هنگام برداشت گندم ۲۵ سیانتیمتر باشد) و حتماً بقایای خارج شده از پشت کمباین از مزرعه خارج گردد.
تناوب گندم-گندم
کشت گندم در بقایای گندم (در صورت اجبار) نیز به دو صورت خاکورزی با خاکورز مرکب و کاشت با استفاده از کارنده مناسب و یا استفاده از کمبینات مناسب و انجام همزمان کم خاکورزی و کاشت قابل انجام است.
در این حالت نیز علاوه بر بیرون بردن بقایای خارج شده از انتهای کمباین، استفاده از ساقه خردکن پشت تراکتوری در صورت زیاد بودن ارتفاع بقایای ایستاده (بیش از ۲۵ سانتیمتر)، ضروری است.
تناوب گندم-ذرت
جهت کاشت گندم در بقایای ذرت دانه ای با استفاده از سیستم کم خاکورزی، باید برداشت ذرت با هد مجهز به ساقه خردکن صورت گیرد.
در صورت عدم دسترسی به هد مجهز به ساقه خردکن برای برداشت ذرت، برداشت را میتوان با هد معمولی انجام داد و سپس با استفاده از ساقه خردکن پشت تراکتوری، بقایای ذرت را خرد نمود.
در این صورت چنانچه حجم بقایای ذرت دانه ای در مزرعه زیاد باشد، میتوان با استفاده از ریک بقایای خرد شده ذرت را ردیف نموده و پس از بسته بندی از مزرعه خارج نمود.
اما اگر حجم بقایا زیاد نباشد و بقایای خرد شده به خوبی در سطح مزرعه پخش شوند، نیازی به بیرون بردن بخشی از بقایای ذرت از مزرعه نیست.
بعد از مدیریت بقایای گیاهی، خاکورزی با استفاده از خاکورز مرکب انجام می شود و کشت نیز با کارنده مناسب صورت می گیرد.
در این حالت نیز می توان کم خاکورزی و کاشت را همزمان و با استفاده از کمبینات مناسب انجام داد.
البته چنانچه ذرت به صورت علوفه ای برداشت گردد، در کشت گندم نیازی به مدیریت بقایای ذرت نیست.
برای کاشت ذرت در بقایای گندم نیز باید ارتفاع بقایای ایستاده حداکثر ۲۵ سانتیمتر باشد و بقایای خارج شده از انتهای کمباین از مزرعه بیرون برده شود.
تناوب گندم-پنبه
برای کشت گندم در بقایای پنبه با استفاده از سیستم کم خاکورزی، حتماً باید بقایای پنبه با استفاده ساقه خردکن پشت تراکتوری خرد گردد و سپس مزرعه با استفاده از خاکورز مرکب، خاکورزی شده و گندم با استفاده از کارنده مناسب کاشت در زمین کم خاکورزی شده، کشت گردد.
همچنین با استفاده از کمبیناتهای جدید می توان کم خاکورزی و کاشت را همزمان انجام داد.
برای کاشت پنبه به صورت کم خاکورزی در بقایای گندم، باید بقایای تخلیه شده از انتهای کمباین از مزرعه خارج شود و ارتفاع بقایای ایستاده نیز ۲۵ سانتیمتر بیشتر نباشد.
مزایای اجرای کم خاکورزی
۱-کاهش زمان لازم برای انجام عملیات تهیه زمین و کاشت به میزان ۸/۶۱% در مقایسه با روش خاکورزی مرسوم
۲-کاهش مصرف سوخت به میزان ۶۰ % در مقایسه با خاکورزی مرسوم
۳-صرفه جویی در مصرف انرژی در تولید محصولات کشاورزی، به عنوان مثال ۲% صرفه جویی در تولید گندم در مقایسه با خاکورزی مرسوم
۴-کاهش هزینه های تولید محصولات کشاورزی، به عنوان مثال ۶% کاهش هزینه های تولید گندم در مقایسه با خاکورزی مرسوم
۵-افزایش حفظ رطوبت در خاک (افزایش ۱۲ درصدی نسبت به خاکورزی مرسوم در مراحل اولیه رشد گیاه
۶-جلوگیری از فرسایش خاک
چالشهای اجرای کم خاکورزی
مدیریت نامناسب بقایای گیاهی
مدیریت بقایای گیاهی از نظر مقدار، ترکیب و توزیع آنها یکی از کلیدی ترین فاکتورهای مؤثر بر کیفیت کار ماشینها کم خاکورزی است. چنانچه مدیریت بقایا به درستی انجام نشود، اجرای کم خاکورزی با شکست مواجه خواهد شد.
عدم رعایت رطوبت مناسب خاک
در هنگام خاکورزی رطوبت خاک نقش تعیین کننده ای در کیفیت عملیات انجام شده بر روی خاک توسط ماشینهای کم خاکورزی دارد.
خاکورز مرکب در رطوبتهای کم (خشک) به دلیل فقر ماده آلی خاکهای کشور ما به خوبی در خاک نفوذ نمی کند.
از طرف دیگر اگر رطوبت خاک بالا باشد، تیغه های قلمی خاکورز فقط شکافی در خاک ایجاد کرده و با حرکت غلتک انتهائی خاکورز بر روی خاک شکافته شده، شکافها به هم آمده و به دلیل رطوبت بالا مقداری هم فشرده می شوند و عملیات سست شدن خاک به خوبی صورت نمی گیرد.
مناسبترین رطوبت خاک برای خاکورزی ۱۶-۱۴ درصد می باشد، بنابراین بهتر است کم خاک ورزی نیز با همین رطوبت انجام شود.
استهلاک سریع ماشینها
در کشور ما یکی از مهمترین چالشهای استفاده از ماشینهای کم خاکورزی، استهلاک و فرسودگی سریع آنها میباشد.
دلیل اصلی این مشکل،وزن سنگین ماشینهای کم خاکورزی، کوچک بودن مزارع، عدم تسطیح مزارع و وجود جوی و پشته ی زیاد در مزرعه، کمبود ماده آلی خاک و خشک بودن خاکها در زمان انجام عملیات خاکورزی می باشد.
تسطیح اراضی، اصلاح سیستمهای آبیاری (حرکت به سمت آبیاری تحت فشار و حذف جوی و پشته از مزارع) یکپارچه سازی اراضی، استفاده از ماشینها در رطوبت مناسب خاک و بومی سازی تکنولوژی ساخت ماشینها، راهکارهای قابل توصیه برای رفع این معضل می باشد.
قیمت بالای ماشینها
ماشینهای کم خاکورزی موجود در کشور، اکثراً وارداتی هستند و قیمت تمام شده آنها برای مصرف کننده بالا است.
هرچند به نظر می رسد با توجه به مزایای مترتب بر استفاده از این ماشینها، پرداخت قیمت اولیه بالا برای این ماشینها اقتصادی است اما تهیه این ماشینها برای اکثر کشاورزان ما که خرده پا هستند و بنیه مالی ضعیفی دارند، امکان پذیر نیست.
بنابراین حمایت دولت و پرداخت یارانه به این ماشینها، بومی سازی تکنولوژی ساخت این ماشینها و تشکیل شرکتهای مکانیزاسیون می تواند به ترویج استفاده از این ماشینها کمک نماید.
دستورالعمل اجرایی کم خاک ورزی
۱-رعایت رطوبت مناسب خاک (۱۶-۱۴درصد) در هنگام خاکورزی
۲-تسطیح نمودن زمین برای استفاده از مزایای سرعت خاکورز و کارنده و تسهیل آبیاری مزرعه
۳-استفاده ازکارنده مناسب (دارای شیار بازکن دیسکی و دیسکی کنگره ای، دارای امکان کود کاری و بدون فاروئر).
۴-در پائیز، بدون انجام عملیات شخم، بذرکاری با استفاده از بذرکار بهبود یافته (دارای کارنده مخصوص جایگذاری کود در زیر بذر)، کلیه کودهای ازته، فسفره و سایر کودهای مورد نیاز بر اساس آزمون خاک با فاصله پنج سانتیمتر زیر بذر جایگذاری گردد.
۵-در طول دوره رشد، بدون استفاده از کود سرک، مراقبتهای زراعی لازم به عمل آید.
۶-جمع آوری و خارج نمودن بقایای گندم تخلیه شده از انتهای کمباین از مزرعه (در تناوب آیش- گندم، بعد از برداشت گندم، زمین همراه با کلش حاصل از برداشت با کمباین، تا بهار سال بعد به حال خود گذاشته شود).
۷-استفاده از هد مجهز به ساقه خردکن در برداشت ذرت دانه ای و استفاده از ساقه خردکن پشت تراکتوری در بقایای پنبه و مواردی که هد مجهز به ساقه خردکن در دسترس نباشد.
۸-رعایت ارتفاع مناسب برش محصول با کمباین در هنگام برداشت (حداکثر ارتفاع برش ۲۵ سانتیمتر)
۹-مبارزه مناسب و دقیق با علفهای هرز (در بهار و تابستان، بسته به تراکم علف های هرز و قبل از به بذر رفتن آنها، یک تا دوبار با علف های هرز مبارزه شود.
گردآورنده : اعظم السادات حسینی نژاد کارشناس ارشد گیاهپزشکی
پیشنهاد ما به شما:
پاسخ دهید