معرفی علفکش های رایج در شالیزار : مشخصات کلی علفکش های رایج در شالیزارها : ۱- لونداکس ( بنسولفورون متیل ) : مورد استفاده : برای کنترل علفهای هرز جگن و پهنبرگ میزان مصرف مناسب : ۵۰ تا ۷۵ گرم در هکتار زمان مناسب مصرف : ۴ تا ۱۰ روز بعد از انتقال نشاء به […]
مشخصات کلی علفکش های رایج در شالیزارها :
مورد استفاده : برای کنترل علفهای هرز جگن و پهنبرگ
میزان مصرف مناسب : ۵۰ تا ۷۵ گرم در هکتار
زمان مناسب مصرف : ۴ تا ۱۰ روز بعد از انتقال نشاء به زمین اصلی(قبل از نشاء مصرف نشود).
میزان آب مزرعه در هنگام مصرف : هنگام مصرف خاک باید کاملا” زیر آب فرو رفته باشد و سطح آب باید برای حداقل ۴ روز بعد از مصرف حفظ شود .
استفاده در مخلوطهای علفکشی : با بیشتر علفکشهای مورد مصرف سازگار است .
تاثیر بر علفهرز : قبل از رویش یا در مراحل اولیه رویش (۴).
مورد استفاده : برای کنترل علفهای هرز جگن و پهن برگ
زمان مصرف : ۶ تا ۸ روز بعد از نشاءکاری ( قبل از نشاءکاری مصرف نشود. )
مقدار مصرف : ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم در ۴ تا ۵ بطری نیم لیتری آب در هکتار ( برای مزارع آلوده شدید به تیرکمانآبی ۱۵۰ گرم مصرف نمایید. )
میزان آب مزرعه در هنگام مصرف : هنگام مصرف خاک باید کاملا” زیر آب فرو رفته باشد و سطح آب باید برای حداقل ۴ روز بعد از مصرف حفظ شود .
استفاده در مخلوط های علفکشی : با بیشتر علفکش های مورد مصرف سازگار است .
تاثیر بر علفهرز : قبل از رویش یا در مراحل اولیه رویش (۴).
مورد استفاده : جگنهای یکساله و دائمی و پهن برگ ها
نحوه اثر : علفکش انتخابی است که بیشتر به وسیله شاخه و برگ ها جذب میشود و قدرت انتقال بسیار کمی دارد . همچنین توسط ریشهها نیز جذب میشود و از طریق بافت چوبی به طور سطحی انتقال مییابد .
تاثیر بر علفهرز : بعد از رویش
میزان مصرف مناسب ( کیلوگرم ماده موثره در هکتار ) : ۷۵/۰ تا ۲
زمان مناسب برای مصرف در کشت نشائی : بستگی به مرحله رویش علفهای هرز دارد اما میتوان از آن ۱۵ تا ۳۰ روز بعد از انتقال نشاء به زمین اصلی استفاده کرد (علفهای هرز حداقل در مرحله ۱ تا ۲ برگی باشند).
میزان آب در هنگام مصرف : لازم است که علفهای هرز بالاتر از سطح آب باشند . زیرا این علف کش بصورت برگ پاشی پس از تهیه امولسیون به کمک سمپاش مصرف می شود.
استفاده در مخلوط های علفکشی : اطلاعاتی در دست نیست (۴).
استفاده جهت کنترل : برای کنترل گیاهان علفی یکساله خانواده غلات و جگنها ( سوروف را تا مرحله ۵/۱ برگی و جگن را در مراحل اولیه رویش کنترل میکند.)
نحوه اثر : علفکش انتخابی است که به وسیله کولئوپتیل ، مزوکوتیل ریشه و برگ ها جذب میشود واز رشد رویشی بذر جلوگیری میکند .
تاثیر بر علفهرز : مراحل اولیه رویش تا ۵/۱ برگی سوروف
میزان مصرف مناسب در کشت نشائی : ۴ تا ۶ لیتر توصیه شده ولی به نظر میرسد ۳ لیتر کارایی کافی دارد. زمان مصرف در زمین اصلی بین۴ تا ۷ روز بعد از نشاءکاری است و تا زمانی که سوروف ۵/۱ برگ دارد میتوان از آن استفاده نمود . هنگام مصرف ارتفاع آب ۳ تا ۷ سانتیمتردر شالیزار باید باشد و تا سه روز از خروج آب جلوگیری گردد.
زمان مناسب برای مصرف در کشت نشایی : ۴ تا ۶ روز بعد از انتقال به زمین اصلی
توصیه های عمومی / شرایط زمین : ۳ تا ۵ روز بعد از مصرف آب نباید خشک شود یا مقدار آن بیش از حد گردد .
استفاده در مخلوط های علفکشی : با بیشتر علفکش های مورد مصرف سازگار است (۴).
این علفکش تاکنون در گیلان و مازندران سابقه کاربرد نداشته و بیشتر در استان فارس مصرف میگردد. ظاهراً این علفکش قابلیت مصرف در خاک و قبل از نشاءکاری را دارد در حالیکه هیچیک از علفکش های دیگر جهت مصرف در خاک توصیه نشده است ، هرچند کشاورزان اقدام به این کار میکنند.
استفاده جهت کنترل : گیاهان علفی مخصوصا” سوروف و پهنبرگ ها.
نحوه اثر : علفکش انتخابی و سیستمیک . جذب سریع توسط ریشهها با قابلیت انتقال سطحی در برگ ها ، از جوانه زدن جلوگیری میکند .
تاثیر بر علفهرز : از قبل از بذر پاشی تا پس از رویش
میزان مصرف مناسب : ۵/۲ تا ۵ کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار
توصیههای عمومی / شرایط زمین : آب برای فعالیت شیمیایی مورد نیاز است . پس از مصرف پوشش آب یعنی ( سطح آب مزرعه باید حفظ شود ) اگر قبل از غرقاب مزرعه استفاده شود درکوتاهترین زمان ممکن باید آب مورد نیاز تأمین شود و اگر بعد از غرقاب استفاده شود سطح آب مزرعه باید آنقدر افزایش یابد که به مدت ۴ تا ۶ روز شاخه و برگ علفها رابپوشاند (۴).
میزان مصرف : ۲ تا ۶ کیلوگرم ماده مؤثر در هکتار
زمان مصرف : باید زمانی مصرف شود که بیشترعلفهای هرز رویش پیدا کردند و در مرحله ۲ تا ۳ برگی هستند. در کشت نشائی تا زمانیکه که پانیکول (Panicle ) ظاهر شود.
توصیههای عمومی / شرایط زمین : کاهش سطح آب ۲۴ ساعت قبل از مصرف برای آشکار شدن علفهای هرز و افزایش سطح آب ۱ تا ۳ روز بعد از مصرف و قبل از آنکه علفهای هرز جدید رویش یابند. علفکش نباید در زمانی مصرف شود که ۵ تا ۶ ساعت بعد از مصرف احتمال بارندگی وجود دارد . علفکش نباید خیلی دیر مصرف شود ( ۶۰ روز بعد از انتقال نشاء ) . هنگام مصرف ترکیبات کاربامات و ارگانوفسفره به همراه این علفکش ، باید ۱۴ روز فاصله قبل یا بعد از مصرف این علفکش وجود داشته باشد .
علفهای هرز هدف : سوروف و پهنبرگ ها (۴).
علفهای هرز هدف : گیاهان علفی ، بعضی از جگنها و پهنبرگ ها
نحوه اثر : علفکش انتخابی و سیستمیک که در ابتدا به وسیله جوانههای رویشی و سپس به وسیله ریشهها جذب میشود و در گیاه انتقال مییابد و در اندام های رویشی بیشتر از اندام های زایشی تجمع مییابد .
تاثیر بر علفهرز : اوایل رویش و تا ۵/۱ برگی سوروف
میزان مصرف مناسب : در ایران ۳ تا ۴ لیتر در هکتار توصیه شده است و عملاٌ کشاورزان از ۵/۲ لیتر در هکتار رضایت دارند.
زمان مناسب برای مصرف : ۷ – ۴ روز پس از نشاءکاری و قبل از ۲ برگه شدن سوروف
علف های هرز هدف : سوروف ، اویارسلام ، قاشقواش ، تیرکمانآبی ، پیزر
توصیه های عمومی / شرایط زمین : به خاک مرطوب احتیاج دارد .
استفاده در مخلوطهای علفکشی : میتواند با ۲ , ۴ – D مخلوط شود (۴).
زمان مصرف : ۶ روز بعد از نشاءکاری و قبل از دو برگه شدن سوروف
مقدار مصرف : ۲ – ۵/۱ لیتر در هکتار بسته به شدت آلودگی
علف های هرز هدف : سوروف ، اویارسلام ، پیزر ، قاشقواش ، سلواش ، شبدرآبی(۴).
زمان مصرف : بهترین زمان مصرف تاپاستار ۵ – ۳ روز پس از نشاء برنج میباشد
مقدار مصرف : مقدار مصرف ۳ تا ۵/۳ لیتر در هکتار
علفهای هرز هدف : نازکبرگ ها، جگنها و پهنبرگ ها(۴).
زمان مصرف : اگزادیازون بایستی در شروع رویش علف های هرز و قبل از دو برگی شدن علف هرز سوروف مصرف شود . اگزادیازون را میتوان بلافاصله قبل از نشاءکاری تا حدود ۷ روز پس از نشاءکاری پاشید و در هر حال نباید علف هرز سوروف بیش از ۲ برگی شده باشد. با توجه به سیستم کشت نشائی و شروع جوانهزنی علف های هرز چند روز پس از نشاءکاری بهتر است زمان مصرف را مطابق رشد علفهرز تنظیم نمائید.
مقدار مصرف : ۳ تا ۴ لیتر در هکتار از فرمولاسیون ۱۲%
علف های هرز هدف : سوروف ( و اثرات بازدارندگی نسبی روی جگنها و پهنبرگ ها ) (۴).
زمان مصرف : بهترین زمان مصرف ۷ – ۳ روز پس از نشاءبرنج میباشد و علفهای هرز در مرحله ۲ – ۱ برگی قرار داشته باشند
مقدار مصرف : ۳ لیتر در هکتار
علفهای هرز هدف : سوروف ، پهنبرگها و جگنها(۴)
علف کشهای برنج براساس روش مصرف به دو گروه خاک مصرف و برگ مصرف تقسیم می گردند
الف) علف کشهای خاک مصرف توصیه شده برای زراعت برنج عبارتند از :
بن سولفورون متیل (لونداکس) ، سینوسولفورون (ستاف) ، اکسادیاژیل (تاپ استار) ، اگزادیازون(رونستار) ، تیوبنکارب (ساترن )
علف کش های خاک مصرف از طریق هدایت آن ها با دست و به صورت نمک پاش بر روی خاک و آب کرت های شالیزار و کاهش سطح تماس با برنج ( بنتیوکارب ، اکسادیاژیل ، بوتاکلر و …) انتخابی عمل می کنند . درواقع در اینجا تفاوت در مرحله زندگی گیاه زراعی و علف هرز بیشتر از علف کش بوده و در انتخابی عمل کردن آن نقش دارد .
ب) علف کشهای “برگ مصرف” زراعت برنج در ایران شامل :
پروپانیل (استام اف -۳۴) ، بنتازون (بازاگران ) وu46 با ترکیب ۲-۴-D +MCPA است . علف کش های برگ مصرف در مراحل رشد رویشی برنج برروی اندام های هوایی گیاه زراعی و علف هرز مصرف شده و بدون آسیب جدی به گیاه زراعی ، علف هرز را کنترل می کنند . استفاده از سمپاش با نازل مخصوص علف کش در کارآئی این علف کش ها نقش اساسی دارند (۴).ترکیبی از علف کشهای خاک مصرف و برگ مصرف به صورت متوالی در کنترل شیمیایی علف های هرز دارای کارآیی بالاتری بوده و در کاهش هزینه وجین دستی مؤثرا ست. در صورتی که علف هرز و گیاه زراعی همسن باشند خسارت گیاه زراعی مشابه بیشتر از علف هرز خواهد بود بنابراین دقت در سن گیاه زراعی وعلف هرز دراینجا مهم است بطوریکه علف هرز حداکثر دو برگی و گیاه زراعی حداقل سه برگی باشد و هر دو در مرحله رشدی یکسان نباشند (۳) .
کنترل علف های هرز در خزانه بسیار مهم است و در صورت عدم کنترل علفهای هرز در خزانه این احتمال وجود دارد که برخی از آن ها از جمله سوروف همراه برنج نشاء گردند. ضمن آنکه حضور علفهای هرز در خزانه موجب ضعیف شدن برنج شده و خسارت آن قابل توجه است. علفکش های تیوبنکارب ، پروپانیل ، اگزادیازون و بوتاکلر در خزانه قابل استفاده هستند و میزان مصرف آن ها همانند میزان مصرف آن ها در زمین اصلی است. مصرف علفکش های تیوبنکارب ، بوتاکلر و اگزادیازون سه روز قبل از بذرپاشی در خزانه ها توصیه شدهاست.
پس از مصرف علفکش باید اجازه دادهشود تا آب هر کرت بطور طبیعی در خاک نفوذ کرده تا علفکش نیز به همراه آن بر روی سطح خاک تشکیل لایهای از سم دهد. در این صورت هنگام جوانهزنی علف های هرز و در زمان خروج از خاک ، ساقهچه ( یا ریشهچه ) علفهرز در اثر تماس با علفکش قرار گرفته و از بین میرود. بذور جوانه دار برنج نسبت به بذور جوانه نزده نسبت به علف کش تحمل بالاتری دارند (۲) .
آماده سازی زودهنگام محل خزانه و غرقاب تناوبی موجب تحریک رشد بذر علف های هرز و کنترل آن ها با علف کش هایی می گردد که در بالا ذکر شده اند . علف کش پروپانیل به صورت برگ مصرف و به میزان ۵/۱ – ۱ سی سی در مترمربع خزانه و تا مرحله ۳-۲ برگی سوروف قابل مصرف است . علف کش نباید در زمانی مصرف شود که ۵ تا ۶ ساعت بعد از مصرف احتمال بارندگی وجود دارد .
هوای سرد اول فصل برای کارآئی پروپانیل محدود کننده است وهوای گرم زیر پلاستیک نیز اثرات سوزانندگی علف کش روی برنج را افزایش می دهد .برنج از مرحله ۴-۳ برگی به علف کش متحمل می شود. واقعیت آن است که از دیدگاه بسیاری از کشاورزان تفاوتی بین علفهرز باریک برگ و پهنبرگ یا جگن نیست، مگر آنکه مرگ یکی و زنده ماندن دیگری را در اثر مصرف علفکش به چشم خود ببیند.
امروزه این وضعیت در گیلان و مازندران وجود دارد. مصرف مداوم گراسکشها موجب افزایش جمعیت جگن ها و پهنبرگ ها شده و علفکش های رایج قدیمی قادر به کنترل آن ها نیستند و کشاورزان این تغییر فلور و فراوانی جمعیت علفهرز را خود درک کردهاند. لذا باید سعی شود با اطلاعرسانی صحیح استفاده بهینه از سموم جدیدتر بشود در غیر این صورت مصرف نادرست علفکش و کنترل نسبی علفهرز نیز ممکن است رضایت کشاورز را جلب نموده و استفاده کافی از علفکش به عمل نیاید(۴).
در دسترس بودن آب قبل و بعد از کاربرد علف کش ، عاملی ضروری در تأثیر علف کش می باشد . تیوبنکارب (۶/۳ کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار ) به اضافه بن سولفورون – متیل (۰۴/۰ کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار ) یا بوتاکلر(۹/۲کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار ) به اضافه بن سولفورون – متیل (۰۴/۰ کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار ) در مخزن مخلوط گردیدند و قبل از جوانه زنی علف هرز ، استفاده شدند و در کنترل کل فلور علف هرز در برنج با نشاء کاری ماشینی عالی عمل کردند (۲).
غرقاب مداوم در برنج نشاءکاری شده با ماشین در مقایسه با نشاءکاری دستی سبب رشد کمتر گیاهچه های برنج و سایه اندازی می شود . تیمارهای ترکیبی علف کشها شامل تیوبنکارب (بوتا کلر )با یکی از علف کشهای سولفونیل اوره برای کنترل جوامع علف هرز ضرورتاً نیاز می باشد . کاربرد علف کش bispyribac (04/0) کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار ۲۰ روز بعد از نشاءکاری تیماری امیدوار کننده است . این تکنولوژی از سوی کشاورزانی که نشاء کاری ماشینی دارند ، خصوصاً در مقیاس های بزرگ ، مورد پذیرش قرار گرفت (۲).
علف کش ها تنها گزینه منطقی کنترل علف هرز در برنج بذر پاشی شده هستند . تیو بنکارب (ساترن) تنها علف کش قابل دسترس در مصرف برای کنترل گونه سوروف در برنج بذر پاشی شده می باشد با این حال ممکن است مشکلات خاصیت انتخابی رخ دهد زیرا از مرحله جوانه زنی تا مرحله ۵/۱ برگی بالاترین حساسیت را به تیوبنکارب دارد .
کمترین خاصیت انتخابی و بیش از ۶۰% خسارت به برنج می تواند زمانی رخ دهد که تیوبنکارب قبل از مرحله یک برگی برنج به ویژه وقتی آب قسمت برگی آن را پوشانده است بکار رود (۲).
کاربرد تیوبنکارب در گیاهان بالغ تر برنج ( مرحله ۳-۲ برگی ) مطمئن تر است ، اما وقتی که به مقدار کم (۴/۲کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار ) بکار برده شود روی علف های هرز خانواده گرامینه هم بی اثر است . برای اجتناب از این مشکل و افزایش تحمل محصول ، کاربرد پیش از کاشت یا کاربرد تقسیطی(پیش از کاشت و پس از سبز شدن ) تکنیک های نوید بخشی در برنج بذرپاشی شده هستند . بعد از گل آب کردن ، ارتفاع آب غرقاب به ده سانتی متر افزایش داده شده و تیوبنکارب یکباره (۶/۳کیلوگرم ماده موثره در هکتار ) و یا بصورت تقسیطی (۸/۱کیلوگرم ماده موثره در هکتار ) ۴ روز قبل از بذر پاشی استفاده می شود . ۴ روز بعد از کاربرد علف کش ، بذور جوانه دار شده برنج در داخل آب تازه پخش می شود . آب غرقاب بعد از بذرپاشی هر سه روز یکبار تعویض می شود و مزرعه پس از ۲روز به مدت ۲ روز زهکشی می شود .
مزرعه برنج تا ۳۵ روز بعد از کاشت به فواصل ۷-۵ روز غرقاب شده و پس از آن غرقاب دائمی انجام می گیرد . کنترل عالی علف هرز و عملکرد عالی دانه در مقایسه با شاهد ، با کاربرد تیوبنکارب (۴/۲کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار ) در مرحله ۲ برگی برنج بدست آمد (۲).
بن سولفورون – متیل و پیرازوسولفورون علف کش های نوید بخش قبل یا بعد از جوانه زنی برای توقف رشد علف های هرز مشکل زا از قبیل سوروف و جگن ها می باشند. مخلوط تیوبنکارب بن سولفورون – متیل یا پیرازو سولفورون در مزارع برنج بذر پاشی شده علیه طیف وسیعی از علفهای هرز ارزیابی گردیده و برای مزارع دارای علف های هرز پهن برگ و یا جگن های چندساله توصیه شده است . فنوکساپروپ – پی – اتیل که یک علف کش جدید نوید بخش علیه گرامینه ها است که کاربرد آن در برنج مسن تر از مرحله چهاربرگی و علف هرز گرامینه قبل از مرحله چهار برگی می باشد (۲).
علف کش ها را بطور تلفیقی با روش های غیر شیمیایی برای کنترل علف های هرز به کار می برند . رقابت علف های هرز در مراحل اولیه رشد برنج سبب کاهش عملکرد آن می گردد . این مرحله در حدود سی روز می باشد. در ایران برنج تحت سیستم غرقابی مداوم کشت می شود که مصرف علف کش ها را محدود می سازد . این محدودیت ها در مراحل بعد از کاشت و بعد از آنکه برنج و علف های هرز سبز شده و تا بالای سطح آب رشد کرده اند ، بروز می کنند . علف کش هایی که در زراعت برنج به مصرف می رسند ، اگر با دزهای بالاتر از معمول مصرف شوند موجب ایجاد مسمومیت در برنج خواهند شد . اگربه برنج های با رشد ضعیف و تحت تنش سمپاشی گردند باعث وارد شدن خسارت به آن می گردند همچنین درجه حرارت های بالا سبب افزایش سمیت آن ها می شود و دماهای پائین از قدرت اثر آنها می کاهند (۲).
به دلیل ویژگی های خاص علفهای هرز معمولاً آنها قبل از گیاه زراعی در مزرعه به خوشه میروند. حضور علفهرز در مزارع نشان دهنده بیکفایتی کشاورز در مدیریت مزرعه است. معمولاً کشاورزان دارای مزارع آلوده به علفهرز از سوی همسایگان خود مورد تمسخر قرار گرفته و آن را نشانه ناتوانی آن ها در مدیریت مزرعه میدانند که به دلیل نقش زنان در کنترل علفهای هرز این قضیه دارای حساسیت ویژهای است. به همین دلیل معمولاً آنها با وجین دوم و یا وجین نقطهای اجازه ادامه رشد و بقاء به علفهرز باقیمانده در مزرعه را نمیدهند. کارگران وجینکن فصلی در صورت عدم موفقیت کامل در تشخیص و وجین علف های هرز، امکان کار برای سال های آتی را از دست خواهند داد (۴).
بررسی های انجام شده در مؤسسه تحقیقات برنج نشان می دهد که علف کش تیوبنکارب (ساترن) عامل عارضه کوتولگی برنج با علائم رنگ سبز تیره ، تولید پنجه زیاد و خشبی ، پیچیدگی برگ ها ، ارتفاع کوتاه ، خشکیدگی و مرگ برخی گیاهچه ها ، خوشه های دفرمه ، دیررسی ، افزایش در صد پوکی و … است. این عارضه در کشورهای ژاپن و امریکا دارای سابقه طولانی است . شیوع عارضه بیشتر در خاک های دارای ماده آلی زیاد و باتلاقی بروز می یابد .
این عارضه به شدن تحت تأثیر زمان مصرف علف کش، سطح آب کرت ها هنگام مصرف علف کش ، دوز علف کش ، نوع خاک و برخی عناصر غذائی قرار می گیرد . توصیه می شود در اراضی حساس و دارای سابقه کوتولگی از مصرف علف کش تیوبنکارب بویژه قبل و همزمان با نشاءکاری خودداری گردد . مصرف علف کش در کرت های غرقاب و حداقل ۴ روز پس از نشاءکاری به میزان زیادی از شدت عارضه می کاهد .
محققین تجزیه علف کش تیوبنکارب توسط میکروارگانیزم های خاکزی را دلیل عارضه دانسته و علف کش هایی مثل اکسادیاژیل که ساختمان شیمیایی مشابه تیوبنکارب (حلقه بنزنی و کلر) دارند را دارای پتانسیل ایجاد اختلالات فیزیولوژیک همانند کوتولگی می دانند . بررسی ها در خصوص روش های مدیریت عارضه در مزارع مؤسسه تحقیقات برنج ادامه دارد (۵).
آینده تولید برنج با مجموعهای از ابهامات روبروست که برخی از آن ها فنی و علمی و گروهی دیگر با مسائل اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ارتباط دارند مسائل غیرفنی به دلیل غیر اقتصادی و غیررقابتی بودن تولید برنج در مقایسه با محصولات باغی شمال کشور، تبدیل اراضی زراعی به اراضی تجاری و مسکونی ، افزایش جمعیت و ورود توریست و متقاضیان فراوان خانههای ویلائی ، عدم تمایل نسل جدید به کارهای فیزیکی سخت همانند زراعت برنج ، و … که از اهداف این بحث خارج است (۴).
از جنبه مدیریت فنی علف های هرز دو مشکل جدی آینده زراعت برنج را تهدید می کند :
۱) مقاومت به علفکش ها :
افزایش مصرف علفکش های سولفونیلاوره ممکن است در آینده نزدیک ما را با مشکل مقاومت علف های هرز به علفکش ها مواجه نماید. کارآیی خوب این گروه از علفکش ها در کنترل پهنبرگ ها و جگنها موجب پذیرش همگانی این علفکش ها در فاصله کوتاهی پس از معرفی آن ها گردید. امّا برخلاف علفکش های قبلی که به دلیل داشتن چندین نقطه اثر احتمال مقاومت به آن ها بسیار ضعیف است و عملاً نیز تاکنون با مشکل جدی مواجه نشدهایم ، به دلیل داشتن محل اثر خاص و محدود این گروه از علفکش ها بسیار متحمل بهنظر میرسد که در آینده نزدیک مقاومت علف های هرز به علفکش ها شیوع پیدا کرده و علفکش ها قادر به ایفای نقش خود نباشند (۵).
۲) شیوع گونهای جدید از سوروف :
این نوع علف هرز به نام « سوروف برنج » در آینده کارآیی وجین دستی را کاهش داده و خسارت آن بر برنج افزایش خواهد یافت. سوروف برنج به دلیل مقاومت به غرقابی ، تحمل بیشتر به علفکش ها و شباهت زیاد به برنج ، هنگام وجین دستی قابل تشخیص نبوده و حتی ممکن است به جای برنج نشاء گردد. جمعیت این علفهرز اکنون درحال افزایش بوده و یک مشکل جدی زراعت برنج در کشورهای توسعه یافته است (۴).
ذکر این نکته بسیار مهم در اینجا ضروری است که مقدار علف کش های خاک مصرف تا نصف میانگین دوز توصیه شده قابل اجرا بوده و این مهم فقط در صورت کاربرد علف کش در زمان مناسب و حفظ «غرقاب یکنواخت» در هفته های نخست پس از نشاءکاری میسر است . غرقاب به تنهائی موجب کاهش در رشد علف های هرز به میزان ۶۰ – ۴۰ درصد می گردد که در صورت بهره مندی از آب کافی حتی در دوزهای کاهش یافته علف کش ، کنترل علف های هرز حاصل خواهد شد (۴).
علف کش ها به صورت سراسری ، نواری ، نقطه ای و هدایت شده و لایه ای در زیر خاک پاشیده می شوند . تیمارسرتاسری که تیمار پتویی نیز گفته می شود به سطح کل مزرعه پاشیده می شود (۳).
تیمار نواری : به معنای آن است که علف کش به صورت نوار باریکی بر روی خــاک پـاشیده می شود . بین ردیف های معمولاً سمپاشی نمی شود ولی بعداً برای کنترل علف های هرز بین ردیف ها از کولتیواتور استفاده می شود . این روش هزینه صرف شده به علف کش را کاهش می دهد زیرا مساحت نوارسمپاشی شده معمولاً یک سوم مساحت کل مزرعه است (۳).
تیمار نقطه ای :
سم پاشی به نقاط معینی از مزرعه است که به علف هرز خاصی آلوده شده است . تیمار نقطه ای در کنترل علف های هرز بسیار مؤثر می باشد و از وارد شدن بیش از حد علف کش ها به محیط زیست جلوگیری می شود (۳).
تیمار هدایت شده :
یک علف کش عمومی به قسمت معینی از مزرعه هدایت می شود مانند پاشیدن راندآب در بین ردیف های کاشت که با گیاه اصلی برخورد نمی کند ولی علف های هرز را ازبین می برد (۳).
تیمار لایه ای :
به کمک یک خیش مخصوص علف کش به صورت لایه نازکی در چند سانتی متری زیر خاک قرار داده می شود. با این روش بعضی علف های هرز چند ساله سخت به طور مؤثر کنترل می شوند به عنوان مثال کنترل پیچک صحرائی با تریفلورالین یا دیکلوفنل را می توان ذکر کرد . این روش همچنین تیغه سمپاشی نامیده می شود. بعضی اوقات برای کنترل علف های هرز و ازبین بردن دانه های آن ها ، علف کش ها به خاک تزریق می شوند . معمولی ترین ماده شیمیایی که به خاک تزریق می شود ، میتیل برومید است .
به علت سمی بودن این علف کش را به زیر خاک تزریق و سطح خاک با یک پلاستیک غیر قابل نفوذ به گاز پوشانده می شود . لازم است که پوشش پلاستیکی مدت ۴۸- ۲۴ ساعت روی خاک باقی بماند تا علف های هرز به خوبی نابود گردند . برای نابودی علف های هرز لازم است که خاک مرطوب باشد زیرا اگر دانه ها خشک باشند ، مقاومت بیشتری در مقابل گازها از خود نشان خواهند داد (۳).
نتیجه گیری و پیشنهادات :
بررسی ها نشان می دهد که بیش از نیمی از کشاورزان علف کش ها را قبل از نشاءکاری مصرف و از کارآئی علف کش در کنترل علف هرز در صورت مصرف قبل از نشاءکاری رضایت بیشتری دارند. مصرف زود هنگام علاوه برآنکه از نظر اقتصادی و کنترل علف هرز کارآئی مطلوبی نخواهد داشت ، دارای معایب متعدد دیگری نیز می باشد که ازجمله آن ها :
در مواردی که فاصله آماده سازی زمین با نشاءکاری طولانی بوده و احتمال آن می رود که به دلیل رشد بیشتر علف هرز ، مصرف علف کش پس از نشاءکاری قادر به کنترل علف هرز نخواهد بود ، در اینصورت توصیه می شود نیمی از علف کش را پس از آماده سازی زمین و قبل از نشاء ونیم دیگر را پس از نشاءکاری و با آغاز رویش علف های هرز مصرف کنند . رعایت حداقل ۲۴ ساعت فاصله بین پادلینگ و زمان مصرف علف کش جهت تثبیت خاک سبب حفظ کارآئی علف کش می شود .
علف کش های مصرفی برنج که با دست و به صورت نمک پاش ( قطره پاش ) مصرف می شود ، در صورت وجود آب کافی بطور یکنواخت در سطح مزرعه پخش شده و کارآیی کافی خواهند داشت . مصرف این علف کش ها قبل از نشاءکاری که معمولاً آب کای در سطح کرت ها وحود ندارد و یا باید آب کرت ها تخلیه گردد تا عمل نشاء کاری به خوبی انجام گیرد ، در عمل امکان توزیع یکنواخت علف کش را فراهم ننموده و علف کش کارآیی کافی نخواهند داشت .
آماده سازی خاک در شمال کشور (عمل پادلینگ و تسطیح خاک ) معمولاً قبل از نشاءکاری و یا با کمترین فاصله زمانی نسبت به زمان نشاء انجام می گیرد . این روش آماده سازی خاک موجب کنترل کامل علف های هرز در زمان نشاءکاری شده و در صورت غرقاب زودهنگام پس از از پادلینگ به مدت ۶-۳ روزپس از نشاءکاری نیز علف هرزی در مزرعه حضور نخواهد داشت بنابراین مصرف علف کش بلافاصله پس از نشاءکاری و یا قبل از نشاءکاری ضرورتی ندارد .
علف کش های انتخابی موجود تا مرحله دو برگی ( قبل از دو برگی کامل ) قادر به کنترل علفهای هرز موجود هستند بنابراین بهتر است پس از جوانه زنی علف های هرز و قبل از دوبرگی شدن آن ها علف کش ها مصرف شوند تا جمعیت بیشتری از گیاهچه های هرز جوانه زده و یا در حال جوانه زنی در معرض تماس با علف کش قرار گیرند .
نکته قابل توجه آن است که علف کشی که قادر به کنترل بذور علف های هرزدر حال خواب در داخل شالیزار با شد در دنیا وجود نداشته و همه علف کش ها روی بذر جوانه زده و گیاهچه در حال رویش علف هرزتأثیر می گذارند بنابراین مصرف زود هنگام علف کش برروی بذر جوانه نزده دارای توجیه علمی نیست .
نکته بسیار مهم آن است که به دلیل سیستم آبیاری سنتی کرت به کرت و حرکت آب ها در کرت ها ، عملاً علف کش ها در معرض آبشویی قرار داشته و با جریان آب احتمال کاهش غلظت علف کش به کمتر از حد مؤثر و کنترل نشدن علف هرز بسیار زیاد است بنابراین بهتر است چند روز پس از نشاءکاری و پس از تثبیت کامل برنج ، با غرقاب یکنواخت مزرعه اقدام به مصرف علف کش نمود که خطر آبشویی نیز کمتر است .
در سیستم کشت نشائی و به ویژه در هوای آفتابی ، گیاهچه های برنج پس از انتقال از خزانه به زمین اصلی با تنش مواجه و حالت پلاسیدگی موقتی پیدا کرده و تا حدی بر سطح خاک یا آب می افتند . مصرف علف کش در این مرحله موجب تماس و جذب بیشتر سم از طریق اندام های هوائی برنج شده و آسیب زیادتری به برنج وارد می آورد که رشد مجدد گیاهچه برنج را به تأخیر خواهد انداخت . با رعایت فاصله مناسب در زمان مصرف علف کش پس از نشاءکاری ، تحمل گیاه زراعی به علف کش به مراتب افزایش می یابد .
۸ . انجام وجین دستی حدود ۴-۳ هفته پس از نشاءکاری که امروزه در شمال اتفاق می افتد بیانگر این نکته مهم است که علف کش در کنترل علف هرز هدف مؤثر نبوده و یا از حداکثر کارآیی علف کش استفاده نشده است زیرا اولاً علف کش باید حداقل به مدت ۳ هفته در خاک فعال بوده و بتواند در این مدت علف های هرز را کنترل نماید و ازسوی دیگر علف هرزی که ۴-۳ هفته پس از نشاءکاری با انجام دادن وجین کنترل گردد ، حدود ۲ هفته پس از نشاءکاری و یا زودتر از آن جوانه زده و رشد کرده است . این موضوع بیانگر این واقعیت است که از علف کش های موجود استفاده کافی نشده و به نوعی علف کش از دسترس علف هرز خارج شده و قادر به کنترل آن ها نبوده است .
۹ . ریشه برنج حساس ترین و آسیب پذیر ترین اندام گیاه در مقابل علف کش است . در هنگام نشاءکاری و کندن نشاء از خزانه و انتقال به زمین اصلی، ریشه ها آسیب دیده و پاره می شوند . مصرف زودهنگام علف کش همزمان و یا قبل از نشاءکاری احتمال تماس بیشتر علف کش با ریشه و آسیب به گیاه زراعی را افزایش می دهد .
۱۰ . مهمترین اشکال مصرف علف کش در زمان نشاء ( قبل ، همزمان و یا بلافاصله بعد از نشاءکاری ) آنست که میزان تماس مستقیم کارگران و کشاورزان باعلف کش از طریق تماسی و یا تنفسی افزایش می یابد . امروزه در بسیاری از کشورها زه آب شالیزار پس از مصرف سموم جهت ممانعت از ورود آن به زیستگاه های طبیعی تحت نظارت سازمانهای محیطی است .
مآخذ :
۱) راشد محصل ، م . ح ؛م ، بنایان – ۱۳۷۲- علفهای هرز و کنترل آنها –انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد .
۲) علیزاده ، م . ع ؛ ح ، ر، عیسی وند – ۱۳۸۵ – برنج در مصر – انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد .
۳) نوجوان ، م – ۱۳۸۰ – اصول مبارزه با علفهای هرز – انتشارات دانشگاه ارومیه .
۴) یعقوبی ، ب و همکاران – ۱۳۸۷ – علفهای هرز و علف کشها در زراعت
برنج – سازمان جهاد کشاورزی ، نشریه ترویجی (شماره ۱۷)
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید