ماشین های کاشت بخش سوم

ردیف کارها ، غده کار سیب زمینی و نشا کارها

وسایل کاشت

کشاورزان برای کشت بذور گیاهان زراعی ، بسته به روش کاشت ، نوع محصول خصوصیات خاک مزرعه و ابعاد مزرعه ( سطح زیر کشت ) از وسایل و ادوات مختلفی استفاده می کنند.

به طور کلی ماشین های بذر کار را می توان در پنج گروه شامل : ردیف کار غلات دانه ریز ، ردیف کار گیاهان علوفه ای ، ردیف کار گیاهان وجینی ، غده کار سیب زمینی و ماشین نشاء‌کار مورد مطالعه قرار داد .

هر کدام از دسته های فوق به چند دسته تقسیم می شوند :

بذر کار ها :

۱- بذر افشان های درهم

۲- بذر کار های خطی یا خط کار

۳- کپه کار ها

۱) ماشین های بذر کار – بذر افشان های درهم :

همانطور که از نام این نوع بذر کار پیداست بذر ها را به طور پراکنده و در هم می پاشد به این معنا که لوله سقوط بذر افشان ردیفی را می توان برداشت و زیر سوراخ ها بین جعبه بذر و زمین یک صفحه چوبی قرار دارد تا هنگام بذر کاری دانه ها پس از خروج از مخزن به طور یکنواخت پراکنده گردند . این بذرکار گرچه درهم است ولی مزیت آن نسبت به بذر افشانی با دست این است که بذر بطور یکنواخت تر و منظم تر با سرعت بیشتر و با نیرو و هزینه کمتر کاشته می شود . این نوع بذر افشان ها پس از اینکه بذر را روی زمین ریختند روی آن را نمی پوشانند به همین دلیل زنجیر یا چوبی به آن ها متصل منمایند تا بذر را زیر خاک دفن کنند . در بعضی بذر افشان های درهم روی تخته چوب زیر سوراخ های سقوط برجستگی های هرمی شکل نصب شده که نوک تیز آنها به طرف سوراخ های سقوط بذر است و باعث می شود که بذر هنگامیکه روی آن ها ریخته می شود بهتر به اطراف پراکنده شود و روی زمین پخش شود ، در این حالت چون تخته چوب به صورت مورب نصب شده است و ماشین هم در حرکت است لذا بذرها بین تخته چوب و برجستگی ها نمی تواند باقی بماند .

۲) بذر کار های خطی کار :

این نوع بذر کار ها به این طرق عمل میکنند که ابتدا شیار هایی در زمین باز نموده و بذر ها را به طور مسلسل به داخل این شیار ها می ریزند و سپس روی بذر هار ا می پوشانند . بعضی از این ماشین ها مجهز به وسائلی هستند که توسط آن ها می توان عمق کاشت و فاصله ردیف ها را نیز تغییر داد . همچنین مقدار بذر را هم می توان در واحد سطح تنظیم نمود.

۳) بذر کار کپه ای :

کپه کاری مانند ردیف کار ها می باشد به این معنی که بذور باید با فاصله کاشته شوند و معمولا بذرها را روی خط ولی بافاصله معین می کارندو در محل هر شکاف به جای یک بذر چندین بذر ریخته می شود.

بذر کاری ردیفی :

در این روش بذرها با فاصله یکنواخت از یکدیگر روی خطوط موازی کاشته می شوند . نظم و ترتیبی که در بذر کاری به این روش وجود دارد ، مقدار بذر مصرفی را کاهش داده و با فراهم ساختن آبیاری به روش نشتی موجب صرفه جویی در آب هم می شود . علاوه بر این امکان انجام عملیات داشت مانند : سله شکنی ، خاک دادن پای بوته ها و وجین علف‌های هرز به کمک ادوات مکانیزه نیز فراهم می شود .

مطالعه کنید: مشخصه های مهم بذر صیفی جات در هنگام خرید

بذرکاری ردیفی ممکن است به صورت مسطح یا جوی و پشته ای ( بر روی پشته ، داخل جوی ، روی پشته عریض ) انجام شود.

ردیف کار غلات دانه ریز :

این ردیف کار برای کاشت غلات دانه ریز مانند گندم ، جو ، ارزن ، ذرت خوشه ای ( جهت علوفه ) و لوبیاهای روغنی و چشم بلبلی (جهت کود سبز) بر روی زمین مسطح ساخته شده است . دستگاه شامل مخزن بزرگی است که در کف آن سوراخ هایی برای خروج بذر از مخزن تعبیه شده است یک محور افقی زائده دار در داخل مخزن قرار دارد که با حرکت خود خروج بذر را از سوراخ ها تسهیل می نماید .

رایج ترین روش کنترل خروج بذر استفاده از یک چرخ دنده عریض است که در خارج مخزن و زیر هر سوراخ قراردارد . این چرخ دنده بذر خارج شده از مخزن را دریافت کرده و به لوله ریزش تحویل می دهد سطحی از چرخ دنده که در زیر سوراخ واقع می شود و همچنین سرعت گردش چرخ دنده برای میزان بذر قابل تنظیم است . نیروی لازم برای گردش چرخ دنده ها از تایر های ردیف کار تأمین می گردد . بذر خارج شده از چرخ دنده بوسیله لوله ریزش به داخل شیار باریک و کم عمقی که بوسیله دیسک یا پاشنه شیارساز واقع در جلو لوله ریزش ایجاد شده است می ریزد .

پوشش روی بذر تا حدی بوسیله برگشت خود به خودی خاک انجام شده بوسیله چرخ یا زنجیری که پشت هر پاشنه یا دیسک واقع است کامل می گردد عرض کار ردیف کار غلات دانه ریز بسیار متفاوت است ، ولی عرض کار اغلب آنها ۵/۱ تا ۳ متر می باشد در صورتی که تراکتور نیروی کششی لازم را داشته باشد می توان ۲ تا ۳ ردیف کار را در کنار یکدیگر قرار داد و با یک تراکتور کشید فاصله بین ردیف های کاشت بطور معمول ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر می باشد .

بعضی از ردیف کارهای غلات دانه ریز دارای مخازنی برای بذر علف های مرتعی هستند . سیستم کنترل مقدار و انتقال بذر علف های مرتعی کاملاً از سیستم اصلی دستگاه مجزا می باشد . تنظیم فاصله کاشت در ردیف کار غلات دانه ریز با بستن سوراخ های ریزش بطور متناوب انجام می شود . به این طریق فاصله ردیف های کاشت در این ردیف کارها به صورت مضربی از فاصله دو واحد متوالی است مثلاً چنانچه فاصله دو واحد ردیف کاری ۵/۱۷ سانتیمتر باشد می توان فواصل ۳۵ تا ۵/۵۲ سانتیمتری را نیز بدست آورد.

کاشت بذر غلات دانه ریز تحت شرایط دیم در داخل شیار انجام می گیرد . ردیف کارهائی که برای این منظور ساخته شده اند دارای فواصل بیشتری بین ردیف های کاشت هستند . در جلو هر واحد ردیف کار یک شیار ساز قرار دارد که جوی و پشته لازم را به وجود می آورد پاشنه کاشت در داخل جوی عمل می کند ردیف کار ( عمیق کار ) دیمی که در ایران وجود دارد دارای پاشنه قطوری است که شیار کوچکی در خاک به وجود می آورد در پشت پاشنه کاشت چرخ سنگینی با عاج لاستیکی مثلثی شکل قرار دارد که ضمن فشردن خاک روی بذر ، فرم دهی شیار را تکمیل می سازد .

مطالعه کنید: ماشین های کاشت بخش دوم

ردیف کار گیاهان علوفه ای :

ساختمان مخزن و قسمت های تنظیم میزان بذر در ردیف کار گیاهان علوفه ای شباهت زیادی به ردیف کار غلات دارد . اما ردیف کار گیاهان علوفه ای فاقد لوله ریزش و دیسک یا پاشنه باز کننده شیار می باشد . بذر پس از خروج از مخزن از روی چرخ دنده بطور آزاد سقوط می کند و در فاصله بین دو غلتک جلوئی و عقبی روی زمین می ریزد . عرض کار ردیف کارهای گیاهان علوفه ای بسیار متنوع و معمولاً بین ۱ تا ۲ متر می باشد تنظیم فاصله ردیف های کاشت در این ردیف کارها با بستن سوراخ های ریزش بطور متناوب و همانند ردیف کارهای غلات دانه ریز انجام می شود .

ردیف کار گیاهان وجینی :

این ردیف کارها به صورت دستگاه ۴ ردیفه ، ۶ ردیفه یا بزرگتر ساخته می‌شوند و هر واحد کارنده دارای یک مخزن بذر مستقل می‌باشد . به این ترتیب تفاوت اصلی در ساختمان هر واحد ردیف کار گیاهان وجینی با واحد ردیف کار غلات دانه ریز تنها در نحوه دریافت بذر از مخزن است .

در کاشت گیاهان وجینی بذرها با فواصل معینی ، روی یک خط کاشته می شوند . عمل انتقال بذر بوسیله صفحه ای گردان ( صفحه موزع ) که روی آن سوراخ هایی تعبیه شده است ، انجام می گیرد . این دستگاه ها از نظر طرز کار به دو صورت مکانیکی و پنوماتیک ساخته می‌شوند .

غده کار سیب زمینی :

این دستگاه نیز نوعی ردیف کار محسوب می شود . خصوصیات ساختمانی ردیف کارهای سیب زمینی بسیار متنوع است . اما به طور کلی دارای یک مخزن غده با سوراخ‌هایی برای خروج غده است. غده ها از مخزن خارج شده و بوسیله یک چرخ یا تسمه حجره دار دریافت شده و به لوله سقوط می رسند و از آنجا روی خاک قرار می‌گیرند . یک جفت دیسک متقابل ضمن پوشاندن غده ها با خاک ، روی آنها پشته‌های کوچکی ایجاد می کند .

ماشین نشاء کار :

این دستگاه از یک شیار بازکن، سیستم انتقال بوته، دوچرخ فشار دهنده و لوله برای آبپاشی تشکیل شده است. این گونه ماشین ها برای کشت نشاهای توتون، گوجه فرنگی، فلفل، بادمجان و برنج مورد استفاده قرار می گیرند. در فرم های ساده تر، نشاء توسط کارگر از مخزن برداشت شده و یک به یک به قسمت کارنده هدایت می شود. اما در فرم های پیشرفته تر،‌غیر از نفری که ماشین یا تراکتور را هدایت می کند،‌ نیروی کارگری اضافی لازم نیست. برخی از نشا کارها مجهز به مخزن آب هستند که پس از فرو کردن نشاء درخاک، از مخزن آب برای آبیاری نشاء‌ یا قلمه کاشته شده استفاده می کنند.