پروانه تخم انگشتری که نام فارسی آن از طرز قرار گرفتن تخم ها بصورت حلقه ی انگشتر در روی شاخه ها اقتباس شده است، یکی از آفات درختان میوه وجنگلی در ایران می باشد. خسارت این آفت کم و بیش مشابه ابریشم باف ناجور و طرز زندگی آن هم به حشره نامبرده شبیه است. با این تفاوت که پروانه تخم انگشتری توده های تخم خود را مانند حلقه انگشتری به پهنای ۸ تا ۱۰ میلیمتر دور تا دور سرشاخه ها قرار می دهد. برای مطالعه ادامه مقاله با ما همراه باشید…
.Malacosoma Neustria L
Lep.lasiocamidae
پروانه تخم انگشتری که نام فارسی آن از طرز قرار گرفتن تخم ها بصورت حلقه ی انگشتر در روی شاخه ها اقتباس شده است، یکی از آفات درختان میوه وجنگلی در ایران می باشد.
خسارت این آفت کم و بیش مشابه ابریشم باف ناجور و طرز زندگی آن هم به حشره نامبرده شبیه است. با این تفاوت که پروانه تخم انگشتری توده های تخم خود را مانند حلقه انگشتری به پهنای ۸ تا ۱۰ میلیمتر دور تا دور سرشاخه ها قرار می دهد.
لاروها بخصوص در سنین اول زندگی دستجمعی دارند و به فراوانی از برگ درختان میوه و زینتی تغذیه می کنند.
این حشره تا کنون در کرج، طالقان، استانهای گیلان و مازندران، گرگان، خراسان و استانهای مرکزی دیده شده و در جنگلهای شمال از برگهای درختان جنگلی متنوعی تغذیه می کنند.
حشره کامل پروانه تخم انگشتری:
رنگ عمومی بدن پروانه ها قهوه ای تیره و عرض بدن با بالهای باز در پروانه ماده ۳۰-۲۵ میلیمتر و بطول ۱۲ تا ۱۶ میلیمتر و پروانه نر کوچکتر و عرض بدن با بالهای باز ۲۴-۲۰ میلیمتر و به رنگ قهوه ای تیره تر و شاخک ها شانه ای است و طول دندانه های شانه در نرها درشت تر و مشخص تراست.
تصویر حشره کامل پروانه تخم انگشتری
تخم ها استوانه ای و بشکه مانند بوده و بصورت حلقه دور سرشاخه های نازک درختان میزبان گذاشته می شود. تعداد تخم ها در هر دسته ۳۰۰-۱۰۰ عدد و برنگ قهوه ای خاکستری بوده و بر روی آن یک ماده خاکستری رنگ ترشح می گردد که تخم ها را در برابر عوامل نامساعد حفظ می نماید.
تصویر تخم پروانه تخم انگشتری
لاروها برنگ تیره و با نوارهای طولی رنگارنگ است. روی هر حلقه بدن لارو یک جفت لکه سیاه کوچک و متقارن مشاهده می شود، که از محل آن دسته موهای سیاه بلند براق خارج شده اند.
تصویر لارو پروانه تخم انگشتری
شفیره ها برنگ قهوه ای تیره بوده و در داخل پیله ابریشمی نازک تشکیل می گردد. پیله ها به شکل بیضوی کشیده و شفیره ها قهوه ای رنگ بوده و به تعداد ۳ یا۴ عدد پهلوی هم در داخل تا خوردگی برگ ها که بوسیله خود لارو ایجاد شده قرار می گیرند.
تصویر شفیره پروانه تخم انگشتری
زمستانگذرانی بصورت تخم بوده و پروانه توده تخم های خود را بصورت حلقه انگشتر دور تا دور سرشاخه ها قرار می دهد. و حداکثر تعداد تخم در یک حلقه حدود ۲۵۰ عدد شمارش شده است و لاروها در اوایل رشد گرایش به زندگی دستجمعی دارند و با تغذیه از برگها کیسه های توری ایجاد کرده و به تغذیه در داخل آن ها ادامه می دهند و در سنین بالاتر بصورت انفرادی و معمولا به دنبال یکدیگر در طول خط مستقیم روی شاخه های درختان مشاهده کرد.
پروانه تخم انگشتری در سال فقط یک نسل دارد. زمستان را بصورت دستجات تخم که روی شاخه های باریک درختان قرار داده میشوند می گذراند.
این حشره مدت ۹ ماه از سال را در حال دیاپوز در مرحله تخم بسر می برد. لاروهای نئونات (لاروهای جوان) بعد از خروج بطور دسته جمعی روی برگ ها متمرکز شده و بوسیله ی تارهای ابریشمی بلند لانه های انبوهی روی سرشاخه ها ایجاد می کنند.
وسعت لانه ها بتدریج ضمن نشو و نمای لاروی زیادتر و به ترتیب سرشاخه ها و شاخه ها و حتی قسمتی از تاج درخت را فرا می گیرند و از این جهت این لاروها در زبان انگلیسی The tent caterpillars یا لارو های خیمه زن نامیده می شوند.
تغذیه لارو ها از قسمت حاشیه برگ است. لارو های سنین اول همیشه داخل لانه باقی مانده و از برگ های داخل یا اطراف تغذیه می کنند. لاروهای سن ۳ و ۴ بطور ردیفی بدنبال هم یا پراکنده کوچ کرده و از شاخه های دیگر تغذیه می نمایند. دوران لاروی حدود ۵/۲ ماه بطول می انجامد.
تصویر لانه حاصل از تنیدن تار توسط لاروهای پروانه تخم انگشتری
شفیره ها که قهوه ای رنگ می باشند در داخل پیله ی نازک تشکیل می شوند. دوره شفیرگی کوتاه و در مناطق کوهستانی ۱۸-۱۶ روز طول می کشد.
حشرات کامل بعد از ۱۷ روز از شفیره خارج می شوند. حشره ماده بعد از جفتگیری ۲۰۰-۱۰۰ عدد تخم می گذارد که اولین تخم ها از اواخر دهه اول تیر ماه دیده می شود. این تخم ها تا اواخر فروردین سال بعد به همان حالت باقی می مانند.
زمان خروج لاروهای سن اول از تخم های زمستان گذران مصادف با مراحل رشدی سیب است بنابراین برای انجام مبارزه دقیق لازم است که با مشاهدات پیگیر تاریخی را که حداکثر تعداد لاروها از تخم خارج شده اند را تعیین نمود وسپس اقدام به سم پاشی کنیم.
خوشبختانه زندگی این حشره با لیسه ها قابل انطباق است به عبارت دیگر با سم پاشی علیه لیسه ها قبل از باز شدن گل این حشره کنترل خواهد شد.
مبارزه شیمیائی علیه این آفت در بهار بعد از ظهور لاروهای جوان انجام می گیرد، برای مبارزه می توان از حشره کش های فسفره مانند مالاتیون و یا دیازینون به نسبت دو در هزار استفاده نمود.
ضمنا در موقع هرس درختان میوه چنانچه شاخه هایی روی آنها دسته های تخم وجود دارد بریده شود در انهدام آفت نقش مهمی دارد.
با توجه به تعداد قابل توجه از زنبورها و مگس های پارازیت این گونه و در جهت حفظ و حمایت از آنها کنترل شیمیایی فقط در سالهای طغیانی صورت می گیرد و با ارزیابی تراکم دستجات تخم روی شاخه ها امکان پذیر می باشد.
نظر به این که سیکل زندگی این حشره با زندگی لیسه های درختان میوه تا حدودی انطباق دارد، لذا می توان کنترل شیمیایی این دو آفت را باهم تلفیق نمود.
Knopf و Adeli گونه Lasiocampa grandis Rog را از فارس به عنوان حشره ای پلی فاژ گزارش نموده اند.
مگس Exorista larvarum L. تخم های سفیدرنگ خود را روی بدن لارو میزبان می گذارد. لارو میزبان معمولا تا زمان ساخت پیله شفیرگی به زندگی خود ادامه داده و قبل از شفیره شدن از بین می رود و حشره کامل، مگس زرد با نوارهای عرضی سیاه روی شکم ظاهر می شود.
رجبی ( ۱۳۹۰) کریم پور و هیدون (۱۳۸۴) و کریم پور و هورسمن (۱۳۸۵) دو گونه زنبور پارازیتوئید به نام های Pteromalus bifoveolatus Forester
(Pteromalidae) و Gregopimpla malacosoma Seyrig را به عنوان پارازیتوئیدهای پروانه.
Malacosoma castrense L در آذربایجان در دره قاسملو گزارش کرده اند و طبق گزارش رجبی (۱۳۹۰) زنبورهایی که از شفیره های پروانه تخم انگشتری در طالقان روی درخت سنجد تلخ جمع آوری نموده بامشخصات نمونه های پژوهشگران فوق مطابقت دارد.
نیکدل و دزدایی(۱۳۸۷) ضمن جمع آوری لاروهای پروانه تخم انگشتری در جنگل های ارسباران یک گونه زنبور و مگس به عنوان پارازیتوئیدها لاروها و شفیره های این آفت به نام های (Conomorium patulum Walker Hym. Pteromalidae) و (Zenillia libatrix Dip. Tachinidae) گزارش کرده اند.
منبع :
آزمایش فرد، پ. ۱۳۹۳٫ آفات درختان میوه و مدیریت کنترل آن ها. انتشارات سپهر.
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید