آشنایی با کک چغندرقند با ما همراه باشید….کک چغندر قند یکی از عوامل محدود کننده تولید انواع چغندر قند در واحد سطح است و همه ساله خسارت شدیدی در اثر حمله این آفت به مزارع متعدد وارد می گردد. به طوریکه در مواردی زارعین مجبور به واکاری می شوند.
کک چغندر C. tibialis – از چپ به راست: حشره نر، حشره ماده، ژنیتالیای حشره نر.
Sugarbeet flea beetle
Chaetocnema tibialis ( Illiger,1807)
(Col. Chrysomelidae)
مقدمه :
کک چغندر قند یکی از عوامل محدود کننده تولید انواع چغندر قند در واحد سطح است و همه ساله خسارت شدیدی در اثر حمله این آفت به مزارع متعدد وارد می گردد. به طوریکه در مواردی زارعین مجبور به واکاری می شوند.
گیاهان میزبان : از گیاهان میزبان این گونه می توان اسفناج، چغندر لبویی، سلمک، پیچک صحرایی، علف شور و ترشک را نام برد.
در تمام مناطق ایران که چغندر کشت می شود شیوع دارد. و در نواحی فارس، اصفحان، کرمانشاه، کرمان و قزوین خسارت بیشتری دارد. هر دو گونه C. tibialis و C. breviascula از آفات چغندر می باشد.
حشره کامل
کک های چغندرقند چند گونه هستند، ولی چون از نظر ظاهری شباهت زیادی به هم دارند در ذیل فقط به مشخصات عمومیC. tibialis می پردازیم :
کک ها سوسک های کوچکی به طول ۱٫۵ تا ۲ میلیمتر، تخم مرغی شکل، به رنگ سیاه براق که در زیر نور آفتاب سبز زیتونی به نظر می رسد. روی بالهای جلویی خطوط نقطه چین موازی وجود دارد. ران پاهای عقبی رشد کرده، کلفت و قوی شده، برای جهیدن سازگار شده است و می توانند مانند کک های خانگی بجهند.
تخم های کک خیلی کوچک به طول ۰٫۴ و قطر ۰٫۲ میلیمتر به رنگ زرد روشن، کشیده و تخم مرغی شکل است.
لاروها به رنگ سفید دارای ۳ جفت پای سینه ای کاذب. سر و پاها به رنگ زرد مایل به خاکستری و طول لارو های بالغ تا ۵ میلیمتر می رسد.
شفیره به رنگ سفید و دارای دو قلاب در انتهای شکم هستند. طولشان حدود ۱٫۵ میلیمتر بوده و در محفظه ای به شکل قیف در خاک تشکیل می شود.
خسارت عمده توسط حشره کامل کک به چغندر زده می شود و لارو آن تقریبا خسارتی ندارد. حشرات کامل کک به چغندر و چغندر علوفه ای، وحشی، سلمک و … حمله می کنند. خسارت بدین ترتیب است که حشره کامل با تغذیه از برگ باعث سوراخ شدن ( غربال مانند) برگ می شود. این سوراخ ها گرد و نامنظم بوده، اطراف آن ها از داخل کشیده و قهوه ای رنگ می شود. در صورتی که ۳ تا ۵ کک روی یک جوانه بامیه وجود داشته باشد تا ۹۰% خسارت وارد می کند و اگر این تعداد کمتر باشد، در اثر تغذیه و تولید سوراخ ها در برگ، رشد و نمو جوانه ها مختل شده و رشد گیاه کند می شود. خسارت کک در روزهای گرم و آفتابی شدید تر است. گاهی خسارت آفت به قدری شدید است که زارع مجبور به واکاری می شود. بیشترین خسارت مربوط به زمانی است که گیاه در مرحله ۲ تا ۴ برگی می باشد. در اواخر خرداد ماه جمعیت کک ها رو به افزایش گذاشته و در اواخر تیرماه به حداکثر خود می رسد، اما از اواسط مرداد ماه جمعیت حشره به تدریج کاهش می یابد. مطابق بررسی غدیری (۱۳۷۰ ) حداکثر تراکم جمعیت آفت در مزارع دیر کاشت مشاهده می شود که علت آن وجود شرایط مناسب (بالا بودن درجه حرارت، پایین بودن رطوبت و خشکی خاک مزرعه) جهت فعالیت آفت می باشد. وی وجود مزرعه کرپه و مزارعی را که آبیاری نمی شوند جزو عوامل تشدید فعالیت این آفت می داند.
کک ها زمستان را به صورت حشره کامل در زیر گیاهان خشکیده، کلوخه ها و شکاف های زمین و حتی خاکهای نرم می گذراند. در بهار متوسط دما ۹٫۴ تا ۱۰٫۴ از پناه گاه زمستانه خود خارج می شوند هر چه قدر در بهار هوا گرم و خشک تر باشد کک ها زود تر خارج میشوند. ظهور حشرات کامل از اواسط فروردین ماه شروع و تراکم آن ها در اواخر اردیبهشت ماه به حداکثر خود می رسد. کک ها در روزهای گرم و آفتابی از برگ ها تغذیه نموده و خسارت می زنند، سپس جفت گیری نموده و حدود ۶ روز بعد تخم ریزی می نمایند. کک های ماده تخم های خود را به صورت انفرادی در شکافهای زمین تا عمق چند سانتی خاک پای طوقه علفهای هرز و چغندر میگذارد. حداکثر تعداد تخم شمارش شده در روی طوقه بوته ها ۷ عدد و دوره نشو و نمای تخم در دمای ۱۹ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۵۶٫۳ درصد، ۱۴ روز بوده است. هر کک ماده تا ۵۰ عدد تخم می گزارد. لاروها پس از خروج از تخم، شروع به تغذیه از ریشه های فرعی گیاه میزبان، مخصوصا علف های هرز می کنند که خسارت آن ها به ظاهر مشخص نمی باشد. طول دوره رشد لاروی در دمای ۲۳٫۶ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۴۷٫۷ درصد ۲۷ روز به طول می انجامد. لارو ها در داخل خاک تبدیل به شفیره می شوند. دوره شفیرگی در دمای ۲۳٫۳ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۴۶٫۶ درصد حدود ۱۳ روز می باشد. بعد از دو هفته حشره کامل ظاهر می شود. دوره نشو نمای یک نسل کامل ۴۷ روز است. کک ها پس از تغذیه کامل و شروع سرما ( متوسط دما ۹-۷ درجه سانتی گراد) بتدریج به پناهگاه زمستانه خود می روند. این آفت در سال ۱ تا ۲ نسل دارد که مهمترین و اقتصادی ترین خسارت مربوط به کک هایی است که زمستان گذرانی کرده، اول بهار بیرون آمده و روی چغندرهای دو برگی می باشد.
کنترل زراعی
۱- با توجه به طرز زندگی آفت که کک ها زمستان را در زمینی که چغندرقند کاشته شده بوده و یا در زمین های اطراف آن بسر می برند، بنابراین زدن شخم عمیق پس از برداشت محصول و دادن یخ آب زمستانه در صورتی که کلیه زارعین این برنامه را انجام دهند جمعیت آفت را برای سال بعد پایین می آورد.
۲- از کشت متوالی چغندرقند در یک زمین باید خودداری شود زیرا که باعث بالا رفتن جمعیت کک ها می گردد.
۳- از بین بردن علفهای هرز میزبان آفت به خصوص سلمه تره، ترشک، گزنه، ترتیزک و بوته های چغندرقند خودرو در بهار از اطراف و کنار مزارع باعث کاهش جمعیت آفت می گردد.
۴- آبیاری مرتب زراعت و ایجاد رطوبت که برای فعالیت آفت نامناسب می باشد باعث می شود که خسارت آن کاهش یابد.
۵- تقویت گیاه با کودهای حیوانی و شیمیائی سبب رشد سریع گیاه و باعث می شود که تحمل آن در برابر آفت زیاد کند.
۶ – در تحقیقی که توسط حق شناس و همکاران (۱۳۸۷) بر روی تاثیر تله های چسبنده بارنگ های مختلف در جلب کک چغندرقند صورت گرفت، مشخص شد که به منظور پیش آگاهی از حضور این آفت می توان از تله های زرد رنگ لیمویی به ارتفاع ۰٫۲۵ از سطح زمین در حاشیه مزارع استفاده نمود.
کنترل شیمیایی
زمان مبارزه با کک در مزارع هنگامی است که کک ها و یا علایم خسارت آن ها روی گیاه مشاهده گردد. در بهارهای گرم و خشک در مناطق آلوده به آفت، باید با بازرسی همه روزه، مزارع را به طور مرتب تحت کنترل قرار داد. اگر در اوایل بهار متوسط تعداد حشرات کامل کک در هر بوته ۲ تا ۴ برگی بیشتر از یک عدد باشد می توان از سم دیپترکس ۸۰ درصد به میزان یک کیلوگرم در هکتار، مالاتیون ۷۰ درصد به مقدار ۱٫۵ تا ۲ لیتر در هکتار و یا از سموم گروه پایروتروئیدی مثل پرمترین ۲۵% یا فن والریت ۲۰% به میزان ۷۵۰ سی سی در هکتار علیه آفت با نظر کارشناس و در موارد خاص استفاده کرد.
منابع : خانجانی، م. آفات سبزی و صیفی ایران. ۱۳۹۱٫ دانشگاه بوعلی سینا.
ع.ر. حق شناس، م. ضرابی و د. افیونی. ۱۳۷۸٫ بررسی تاثیر تله های چسبنده با رنگ های مختلف در جلب کک چغندرقند Chaetocnema tibialis در استان اصفهان. مجله چغندرقند (۱) ۲۴- ۱۰۵-۹۷٫
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید