آیا بیماری مرگ یا از پا افتادگی گیاهچه را می شناسید ؟؟؟ آیا می دانید قارچ Rhizoctonia solani عامل بیماری مرگ یا از پا افتادگی گیاهچه می باشد !!!! گونه ی R. solani به لحاظ تنوع بالای ژنتیکی به گونه ی مرکب مشهور است که مطالعات ژنتیکی جمعیت آن از نظر درک صحیح از چگونگی تکامل در پاسخ به روش های مختلف مبارزه و اتخاذ روش های موثر مدیریت از اهمیت ویژه ای برخوردار است
بیماری مرگ یا از پا افتادگی گیاهچه با عاملیت Rhizoctonia solani
Scientific classification
Kingdom : Fungi
Phylum : Basidiomycota
Class : Agaricomycetes
Order : Cantharellales
Family : Ceratobasidiaceae
Genus : Rhizoctonia
Species : R. solani
گونه ی R. solani به لحاظ تنوع بالای ژنتیکی به گونه ی مرکب مشهور است که مطالعات ژنتیکی جمعیت آن از نظر درک صحیح از چگونگی تکامل در پاسخ به روش های مختلف مبارزه و اتخاذ روش های موثر مدیریت از اهمیت ویژه ای برخوردار است . دیواره ی عرضی در نزدیکی هر انشعاب با برجستگی قابل توجه از ویژگی های این قارچ می باشد . جنس ریزوکتونیا از نظر اکولوژیکی ، بیماری زایی و ژنتیکی یک مجموعه ی گسترده و متنوع بوده که به لحاظ تنوع بسیار زیاد به یک گونه ی مرکب مشهور می باشد .
جنس ریزوکتونیا به معنی کشنده ریشه ، در سال ۱۸۱۵ توسط دکاندول (Candolle De) و گونه ی Rhizoctonia solani توسط Kuhn در سال ۱۸۵۸ نامگذاری شـد . گونه ی R. solani اولین بار در ایران از گیاهان سیب زمینی و کاج ایرانی Pinus Elderica توسط شریف و ارشاد و از گیاه لوبیا (L. (Phaseolus vulgaris توسط منوچهری و قنادزاده گزارش شده است . پس از آن نیز مطالعات بیماری شناسی زیادی روی گونه های مختلف این جنس منتشر گردیده که در بیش از ۹۰ درصد موارد گونه شناسایی شده R. solani می باشد . ویـژگی این جنس تولید ریـسه های یک شکل از اسکلروت ، چسبیدن به ریشه گیاه زنده ، ایجاد بیماری و همچنین ناتوانی درتولید اسپوراست . بیمــاری مــرگ گیاهچــه کــه عامــل آن قــارچ خــاکزی Rhizictonis solani Kuh از گروه آناسـتوموزی چهـار (AG- 4) معرفی شده ، از بیماری های شایع در ایـران میباشد (۲۰۰۵ , ( Hamdollah & Montazeri این بیمـــاری در مرحلـــه کوتیلدونی گیـــاه را در زیـــر خــاک یــا پــس از ظهــور از خــاک از بــین مــی بــرد . Rhizoctonia یکی از بزرگترین ، متنوع ترین و پیچیده ترین گروه های قـارچی بازیدیومیست است که کنیدی تولید نمی کند و به لحاظ رویشی از بقیه تاکسون های قارچ های ناقص متمایز می شود .
قارچ R. solani ممکن است عامل بیماری بسیاری از گیاهان باشد یا بصورت ساپروفیت در خاک زندگی کند ، یا به فرم میکوریزی با گیاهان خانواده ارکیده (Orchidaceae ) همزیست شود . R. solani دامنه وسیعی از نژادهای بیماریزا را دارد. برخی فقط محدود به یک گونه میزبان می شوند و برخی دیگر دامنه وسیعی از میزبان های متعدد را دارا هستند . برخی از گروه های آناستوموزی چون ۱-AG، AG-2، AG-3 و AG-4 از سراسر دنیا گزارش شده اند .
تعداد هسته در سلولهای رویشی قارچ Rhizoctonia یکی از معیارهای شناسایی گونه محسوب میشود. در سلولهای جوان تعداد هسته بین ۳ تا ۲۸ عدد در سلولهای مسن کمتر می باشد.
قارچ ریزوکتونیا باعث پوسیدگی ریشه ، پوسیدگی ساقه ، گیاهچه میری و در برخی موارد بلایت برگ ها می شود . این قارچ یک قارچ خاکزاد است که گرما و خاک نسبتا مرطوب برای آن مناسب بوده و قادر است در خاک به صورت ریسه و سختینه باقی بماند . دمای بالای خاک (تا ۳۲ درجه سانتی گراد) و رطوبت مناسب خاک شرایط مساعد برای رشد ریزوکتونیا می باشند ؛ اگر گیاه آسیب دیده باشد ، رطوبت بالاتر خاک رشد قارچ را سریع تر می کند .
در این بیماری بافت های نزدیک به خاک آلوده شده ، رشد گیاه دچار تاخیر می گردد و نهایتا گیاهچه از پای در می آید . پوسیدگی بذر در خاک بعد از کشت یکی از نشانه های بیماری روی بذر می باشد که سبب ایجاد جاهای خالی در مزرعه می شود . در صورتیکه بذر جوانه زده و سبز شود در هنگامیکه گیاه دارای ۲ تا ۴ برگ می باشد ، بدون اینکه گیاه زرد شود ، ناگهان خم شده ، می افتد و طوقه نیز باریک و فرو رفته به نظر می رسد و برگ های آن خشن و کاغذی می شود . در روی ریشه و ساقه ی گیاهچه های آلوده به این قارچ زخم های قهوه ای مایل به قرمز رنگ دیده می شود . دور تا دور ساقه توسط این قارچ احاطه شده و حالت آبکی و نرم می گیرد ، در این حالت گیاه ناگهان از پای در می آید . در قسمت هایی از ریشه پوسیدگی دیده شده و مقدار ریشه ها شدیدا کاهش می یابد. اغلب تشخیص آلودگی ناشی از ریزوکتونیا از آلودگی پیتیومی از روی ظواهر کار دشواری می باشد .
اثر بیماری Rhizoctonia solani روی بذر سویا و ساقه گیاهچه ی پنبه
کلنی قارچ ریزوکتونیا در محیط کشت مصنوعی به رنگ صورتی مایل به قرمز و هم چنین به رنگ سفید تا قهوه ای تیره در محیط کشت مصنوعی ظاهر میگردد، کنیدی تولید نمی نماید، لذا شناسایی آن بر اساس مشخصات ریسه استوار می باشد. سلول های هیف این قارچ چند هسته ای بوده روی محیط کشت مصنوعی ظاهر می شوند. قطر ریسه ها ۴ الی ۱۵ میکرون بوده و معمولا منشعب و زاویه دار می باشند. انشعابات میسلیوم قارچ دارای زاویه ی نزدیک به قائمه و داری کمی فرو رفتگی می باشد. میسلیوم قارچ رایزوکتونیا در مرحله جوانی شفاف می باشد، ولی با رشد و بلوغ به رنگ قهوهای درمی آید. هیف های قارچ ریزوکتونیا قادر به آناستوموز (آمیزش هیف ها) هستند. شکل جنسی قارچ به نام Thanatephorus cucumeries از بازیدیومیست ها که تولید بازیدیوم و بازیدیوسپور می کند. بازیدیوسپورها نقش عمده ای در انتقال بیماری ندارند. اسکلرت های تولید شده در شکل جنسی قارچ به حدود ۵ میلیمتر می رسد.
کلنی قارچ Rhizoctonia solani ، انشعابات عمود ریشه، دیواره عرضی و بازیدیوم مرحله جنسی
قارچ Rhizoctonia solani بسیار پلی فاژ است و میزبان های زیادی دارد. این قارچ خاکزی است و به احتمال زیاد و انتقال آن از راه خاک و به احتمال زیاد به وسیله بذر نیز صورت می گیرد. پس از کشت بذور گیاهان میزبان، قارچ بذر را قبل و بعد از جوانه زدن مورد حمله قرار داده و سبب پوسیدگی بذر و مانع رشد جوانه ها می گردد. این قارچ برگ های اولیه و طوقه گیاهچه را آلوده ساخته، باعث مرگ گیاهچه شده و در نتیجه تعداد بوته های سالم به طور قابل توجهی کاهش می یابد. زمستانگذرانی قارچ به صورت اسکلرت و یا میسلیوم در خاک یا بقایای گیاهان بیمار است. با شروع فصل زراعی میزبان ها توسط میسلیوم و یا اسکلرت های موجود در خاک آلوده می شوند. دمای بهینه برای جوانه زدن اسکلرت ها ۲۳ درجه سانتی گراد می باشد.
سیکل زنگی قارچ Rhizoctonia solani
برای مبارزه شیمیایی علیه بیماری، ضدعفونی بذر قبل از کاشت با قارچ کش های بنومیل، ویتاواکس، تیابندازول و مانکوزب موثر می باشد.
مرجع : محربی، ز. بلالی، غ. مطالعه تنوع درون گروهی آناستوموز ۲-AG قارچ Rhizoctonia solani Kun جدا شده از گیاه چمن (Lolium perenee .L). دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
الهی نیا، س. ع. قارچ و بیماری شناسی گیاهی. ۱۳۸۲٫ انتشارات دانشگاه گیلان.
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید