سپردار بنفش زیتون اولین بار در سال ۱۸۸۰ میلادی توسط کولوه در اسپانیا جمعآوری و به نام Diaspis oleae نامگذاری شده است.این شپشک در ایران اولین بار از روی زیتون در رودبار و بعضی از درختان میوه و جنگلی گزارش شده است (کوثری ۱۳۲۴) و در دنیا بیش از دویست گونه گیاه میزبان دارد (کریوخین ۱۳۲۶) و از روی گل سرخ، زبان گنجشک و میوه سیب در تهران گزارش شده است.در ادامه مطلب توضیحات بیشتری ارائه شده است.با ما همراه باشید…
Parlatoria oleae colvee
Syn : Syngenaspis oleae Lonardi
Diaspis oleae Ferris
Parlatoria affinis Newst
Parlatoria proteus Curtis
سپردار بنفش زیتون اولین بار در سال ۱۸۸۰ میلادی توسط کولوه در اسپانیا جمعآوری و به نام Diaspis oleae نامگذاری شده است.
این شپشک در ایران اولین بار از روی زیتون در رودبار و بعضی از درختان میوه و جنگلی گزارش شده است (کوثری ۱۳۲۴) و در دنیا بیش از دویست گونه گیاه میزبان دارد (کریوخین ۱۳۲۶) و از روی گل سرخ، زبان گنجشک و میوه سیب در تهران گزارش شده است.
این سپردار یکی از آفات مهم درختان زیتون و خرمالو بوده ولی به اکثر درختان میوه از قبیل سیب، گلابی، هلو، شلیل، گوجه، آلو، گیلاس، پسته، انجیر، بادام، ازگیل، انار، ازگیل ژاپنی، خرمالو وحشی، مرکبات، زالزالک وحشی، توت، زرشک و همچنین بعضی از درختان و درختچههای زینتی از قبیل زبان گنجشک، نارون، تبریزی، اقاقیا، برگ نو، گل سرخ، یاس بنفش، خرزهره و کلماتیس نیز حمله میکند.
این شپشک با مکیدن شیره گیاهی و ایجاد اختلالات بیولوژیک موجب خسارت قابل توجه می شود.
ماده سپردار بنفش زیتون :
حشرات ماده به رنگ بنفش تیره فاقد بال، پا و شاخک می باشند. قطعات دهان آن ها بصورت رشته بلند و باریکی در آمده است که وقتی حشره را با نوک سنجاق جا به جاکنند، بخوبی دیده می شود.
بدن حشره را با پولک خاکستری رنگی پوشانده است و جلد لاروی برنگ قرمز در کنار سپر قرار دارد.
سپر حشره کم و بیش گرد و برآمده و به قطر ۲-۱٫۵ میلیمتر است. رنگ آن سفید چرک یا خاکستری روشن میباشد. پوسته پورگی سن دو تقریباً نصف رویه سپر مادری را از قسمت جلو میپوشاند.
پوسته پورگی سن یک نیز روی پوسته پورگی سن دو و از جلوی سپر مادری بیرون آمده است. رنگ پوستههای پورگی قهوهای تیره تا سبز زیتونی متمایل به سیاه میباشد.
هرگاه سپر مادری را با نوک سنجاقی از روی گیاه میزبان بلند کنیم، بدن حشره ماده به رنگ بنفش متمایل به ارغوانی که روی گیاه به جا مانده است پدیدار میشود.
در زیر میکروسکوپ بدن ماده گلابی شکل، پهن و کم و بیش باد کرده است و مانند سپردارهای دیگر سر و سینه و شکم به هم چسبیده و یک تکه شده است.
سپرهای شپشک سپردار بنفش زیتون
حشره ماده شپشک سپردار بنفش زیتون
حشره نر خیلی کوچک و به رنگ ارغوانی روشن میباشد. سر و سینه و شکم آن به خوبی از هم شناخته میشوند. یک جفت بال و سه جفت پا در سینه و هم چنین دارای چشم ها و شاخکهای کوتاه موداری در سر میباشد.
حشره نر شپشک سپردار بنفش زیتون
تخم سپردار بنفش بیضی شکل و به رنگ سفید شکری است و به تدریج با بزرگ شدن جنین رنگ آن به ارغوانی میگراید. نوزادهایی که تازه از تخم خارج میشوند بیضوی، به رنگ شکری متمایل به زرد و دارای چشم، شاخک و پا میباشند.
در نقاط معتدل سرد این حشره زمستان را بصورت پوره سن دو، در نواحی گرمتر بصورت حشرات کامل ولی نابالغ در روی شاخه ها و تنه درختان بسر می برد.
حشرات ماده در اطراف کرج در اواخر فروردین ماه و اوایل اردیبهشت شروع به تخم ریزی می کنند. هر حشره ماده بطور متوسط حدود ۴۰ تا ۵۰ عدد تخم می گذارد و گاهی تا ۱۰۰ عدد تخم هم مشاهده شده است.
تخم ها بیضی شکل و بنفش رنگ است که ۰٫۳ – ۰٫۴ میلی متر طول دارند. دوره نشو نمای جنین در تخم (انکوباسیون) حدود ۲۰ روز می باشد. پس از آن پوره هایی برنگ ارغوانی روشن از تخم خارج می شوند که دارای شش پا و یک جفت شاخک مودار می باشند. سطح بدن نیز از موهای پراکنده پوشیده است.
و وقتی در انتهای شاخه ها و روی برگها قرار می گیرند، به آسانی بوسیله جریان باد از درختی به درخت دیگر منتقل می شوند.
پوره سن اول یا لارو، پس از چند ساعت حرکت (حداکثر ۲۴ ساعت) با پیداکردن محل مناسب روی درخت میزبان ثابت می شود و بلافاصله جلد عوض می کند و شاخک و پاهای خود را از دست می دهند.
پوره سن دوم به محض اینکه تشکیل شد، شروع به ترشح سپر کرده و پس از مدتی تغذیه یکبار دیگر جلد عوض می کند و تبدیل به حشره کامل می شود.
حشره کامل نیز به نوبه خود ترشحات مومی سفید رنگی دارد که روی جلد لاروسن ۲ و اطراف آنرا فرا می گیرد. درحشرات نر پوره سن دوم پس از تغذیه وارد مرحله شفیرگی شده و سپس به حشره کامل بالدار تبدیل می شود.
دوره زندگی بسته به شرایط فصل، درحدود ۳۰ تا ۵۰ روز است و در سال ۳ – ۲ نسل ایجاد می کنند. چون خروج پوره ها از تخم اغلب تدریجی است، لذا از ماه اردیبهشت به بعد در روی سرشاخه ها حالات مختلف این آفت مشاهده می شود.
در روی تنه و سرشاخه محل تجمع شپشک ها، لکه های قهوه ای رنگ ماده می شود که تصور می رود یک نوع بیماری فیزیولوژیک باشد ( بیماری تو کسیکوژنیک).
این وضعیت روی میوه های مختلف نیز مشاهده می شود و اغلب ممکن است با علائم بیماری های گیاهی خاص اشتباه شود. حمله و تغذیه این شپشک باعث ضعف درختان میوه و آماده شدن آنها برای حمله سوسکهای پوستخوار Rugoloscolytus mediterraneus Egg و سایر آفات درجه دوم می شود.
سپردار بنفش زیتون روی برگ، شاخه، تنه و میوه زندگی میکند و در محلی که خرطوم خود را در بافت گیاه فرو مینماید، سبزینه گیاه میزبان از بین رفته و به جای آن لکه گرد و قرمز ارغوانی رنگی به وجود میآید.
سیب، گلابی، هلو، زردآلو و گوجه به خوبی قابل رؤیت است. روی میوه در محل حمله سپردار فرورفتگی نیز بوجود میآید که گاهی فرورفتگی زیاد و دست به دست هم داده و میوه را بد شکل و نامرغوب مینماید.
هنگامی که انبوهی آفت بسیار شدید باشد کم کم سرشاخهها خشک شده و برگها میریزند و از رشد باروری درخت میزبان کاسته میشود و با کند شدن گردش شیره گیاهی درخت آلوده میزبان خوبی برای سوسکهای چوبخوار نیز خواهد بود.
خسارت شپشک سپردار بنفش زیتون روی میوه
علاوه بر چند گونه از کفش دوزک ها از جمله کفشدوزک نقاب دار و لکه ای Chilocorus bipustulatus L. و کفشدوزک نقاب دار چهار لکه ای Exochomus quadripustulatus.
چندگونه از زنبورهای پارازیت از جمله Physcus testaceus و Aphytis proclia از این حشره تغذیه می کنند. زنبور پارازیت Aphytis proclia که از ایران به آمریکا برده شده است روی کنترل جمعیت سپردار بنفش زیتون در کالیفرنیا اثر قابل توجه دارد و برای مبارزه با این آفت بکار می رود.
سمپاشی زمستانه اگرچه باید در تقلیل انبوهی این آفت موثر واقع شود، ولی عملا نتایج رضایت بخشی نمی دهد. در سمپاشی بهاره برای مبارزه از سموم فسفره نظیر دیازینون ( یک در هزار از امولسیون ۶۰%)، سوپر اسید (یک در هزار از امولسیون ۴۰%)، پرفکتیون (۲ در هزار از امولسیون ۲۰%) استفاده می شود که در موقع تفریخ (باز شدن) تخمها یعنی اواسط تا اواخر اردیبهشت ماه و تکرار آن حداقل دو بار بلافاصله ۱۴ روز بکار می رود.
در صورتیکه آلودگی شدید باشد، می توان به محلول سمی پنج در هزار روغن اضافه کرد. ولی از اضافه کردن روغن به سموم سیستمیک، باید اکیدا خودداری شود. بعلاوه از پاشیدن دیمتوات ها روی درختان میوه هسته دار باید اجتناب نمود.
بعضی از متخصصین سمپاشی پاییزه بعد از برداشت محصول را بسیار موثر می دانند.
فرمول شیمیایی برای سمپاشی بصورت دیازینون امولسیون ۶۰%، ۱۰۰ گرم، پارافین مایع۲-۱ لیتر، مویان ۱۵۰ گرم، آب ۱۰۰لیتر، می باشد که به جای پارافین و مویان می توان از روغن هایی مانند سیترول، سیتروامولسیون، روغن می سیبل سیتروس و روغن ولک که مخلوطی از روغن و مویان آماده است، استفاده کرد. این سمپاشی بهتر است پس از ریختن برگها صورت گیرد.
Parlatoria pergandi Comstock اولین بار توسط فرحبخش در سال ۱۳۴۰ روی گونه ای از ارقام وحشی رزاسه در رشت جمع آوری شده است و به گونه P. oleae از نظر شکل ظاهری شباهت زیاد دارد.
. Parlatoria theae Comstockاین گونه را فرحبخش (۱۳۴۰) از روی درخت جل Laurocerasus officinalis از خانواده رزاسه گزارش کرده است و احتمالا روی ارقام وحشی درختان میوه از این خانواده در استانهای مازندران و گیلان فعالیت دارد.
منبع : آزمایش فرد، پ. ۱۳۹۳ . آفات درختان میوه و مدیریت کنترل آن ها. انتشارات سپهر.
بهداد، ا. ۱۳۷۰٫ آفات درختان میوه. انتشارات بهمن.
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید