اطلاعاتی درباره کنه شناسی!!!
آشنایی با چرخه زندگی کنه دو نقطه ای
کنهها یکی از گروههای شاخه بندپایان Arthropoda بوده که به همراه عقرب ها ، رتیل ها و عنکبوتیان در رده Arachnid ( عنکبوتیان ) قرار می گیرد .
کنهها یکی از گروههای شاخه بندپایان Arthropoda بوده که به همراه عقرب ها ، رتیل ها و عنکبوتیان در رده Arachnid ( عنکبوتیان ) قرار می گیرد .
کنهها از لحاظ محیط زندگی در تمام نقاط زندگی یافت می شود ، اعم از نواحی گرمسیر، سردسیر، یخ های قطبی، اقیانوس ها و حتی چشمه های آب گرم و غیره . عده از کنهها از آفات درجه یک در گیاهان محسوب می شوند . علاوه بر این آن ها می توانند ناقل بیماری برای گیاهان نیز باشند که از طریق انتقال ویروس به گیاهان صورت می گیرد . کنهها را به کنههای گیاهی Mites و کنههای حیوانی Ticks تقسیم می کنند.
کنه ها دارای سه صفت اختصاصی هستند که آن ها را از حشرات متمایز می کند . سر ، سینه و شکم در هم ادغام شده و بدن واحدی را بوجود می آورد . فاقد شاخک اند و در مراحل نمفی و بلوغ دارای چهار جفت پا می باشند .کنه به دو خانواده تقسیم می شوند : کنه های سخت و کنه های نرم کنه های سخت دارای یک پوشش پشتی سخت که بلافاصله در عقب سرکاذب قرار دارد . این پوشش پشتی در ماده کنه های سخت کوچک و در نر کنه های سخت تمام سطح پشتی را می پوشاند ( کنه های نرم که فاقد این پوشش هستند.)
کنه ها اغلب در سطح زیرین برگ ها فعالیت کرده و به دلیل دارا بوده قطعات دهانی از نوع برنده-مکنده ابتدا نسج گیاه را پاره نموده و پس از خروج شیره نباتی از آن تغذیه می کنند سلول های محل آسیب دیده از بین رفتن و در نتیجه نفوذ هوا به داخل پارانشیم لکه های رنگ پریده روی سطح برگ ایجاد می شود بر اثر فعالیت برخی گونه ها تارهای عنکبوتی تولید می شود وشاخه و برگ گیاه حالت غبار آلود گرفته است درصورت عدم مبارزه به مرور گیاه رو به خشکیدگی کامل می رود .
برخی گونه ها به شدت باعث ریزش برگ و میوه می شوند.
در کنه های گالی خسارت کنه با بر آمدگی ها و یا گال هایی در سطح یا پشت برگ همراه است.
Tetranychus urticae Koch
Acari: Tetranychidea
این آفت انتشار جهانی دارد و یکی از چند خوارترین آفات شناخته شده محصولات کشاورزی دنیا می باشد . به طوری که بیش از ۱۰۰۰ گونه میزبان در یکصد خانواده گیاهی دارد. این آفت علاوه بر عرصه های کشاورزی، در عرصه های جنگلی و مرتعی نیز یکی از مهمترین عوامل خسارتزا می باشد. در گذشته گونه غالب را Tetranychus turkestani می دانستند ولی در بررسی های صورت گرفته روی نمونه های جمع آوری شده از مناطق مختلف پنبه کاری کشور گرگان، گنبد،اشتهارد،ورامینو دشت مغان، مشخص شد که هویت علمی کنه تارتن دولکه ای موجود در مناطق پنبه کاری کشورT.urticae است .
افراد ماده درشت تر از افراد نر می باشند انتهای بدن در افراد نر دوکی شکل و رنگ بدن آنها فصلی است ، به طوری که در بهار و تابستان ، سبز متمایل به زرد با دو لکه پشتی جانبی تیره می باشد . و دراواخر پاییز و زمستان به دلیل بیرون فرستادن مواد داخل روده ها به رنگ قرمز است . شکل بدن در مرحله لاروی تقریبا کروی است ، لاروها دارای سه جفت پا ، ولی تمام مراحل پورگی و بالغ دارای چهارجفت پا هستند . اشکال نر و ماده از استراحت دوم به بعد قابل تشخیص می باشند . مهمترین صفت برای تعیین هویت علمی این گونه ، شکل قسمت خارجی دستگاه تناسلی نر است . یکی از برجسته ترین علامت فعالیت این آفت وجود تارهای ابریشمی در پشت برگ گیاهان میزبان می باشد.
اشکال نر و ماده ی کنه دو نقطه ای
این آفت زمستان را به صورت افراد ماده و بالغ جفت گیری کرده در لابه لای بقایای گیاهی ، زیر کلوخه ها ، روی گیاهان همیشه سبز و علف های هرز حاشیه مزرعه سپری می کند . وقتی شرایط آب وهوایی مساعد می شود ، پناهگاه های زمستانه را ترک کرده و روی علف های هرز داخل و حاشیه مزرعه مستقر می شود و ۱تا ۲ نسل اول را روی آن ها ایجاد می نماید . بعد از استقرار بوته های پنبه در مزرعه روی آن ها انتقال یافته و تا اواسط پاییز ۷تا ۸ نسل را در روی بوته های پنبه تولید می کند . طول روز یکی از فاکتورهای موثر در شروع دیاپوز می باشد . در پاییز بعد از اینکه دوره روشنایی به کمتر از ۱۰ ساعت برسد ، به دیاپوز می رود . وجود تداخل نسل در این آفت امری کاملا” طبیعی است و به همین دلیل در پشت برگ ها مراحل مختلف زیستی آفت شامل تخم ،لارو ،پروتونیمف ( پوره سن یک) ، دئوتونیمف ( پوره سن دو ) و بالغ به طور همزمان مشاهده می شود . در بین مراحل مختلف زیستی آفت سه مرحله استراحت اتفاق می افتد . رشد این آفت اغلب در پشت برگ های پنبه و تغذیه آن از شیره سلولی می باشد . این آفت در هر دقیقه ۱۸ سلول را از بین می برد . حداکثر خسارت در اواخر مرداد و اواسط شهریور دیده می شود . خسارت ابتدا به صورت برنزه شدن برگ ها و سپس قهوه ای و خشک شدن آن ها ظاهر می شود البته این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که تراکم آفت بالا باشد.
شکل تخم شفاف ، حصیری و یا کاهی رنگ می باشد که قبل از تفریخ ، یک جفت لکه قرمز رنگ که نشان دهنده چشم های لارو می باشد بر روی سطح تخم ظاهر می شود . تخم گذاری عموماً بر روی سطح تحتانی برگهای گیاهی میزبان به صورت انفرادی و یا جمعی در کنار رگبرگهای اصلی یا رگبرگ های فرعی می باشد .
با تفریخ تخم ، لاروها دارای سه جفت پا و به رنگ زرد روشن ظاهر می شوند که برای تغذیه به قسمتهای نازک و لطیف برگ حرکت می کنند .
این مرحله پس از استراحت اول با داشتن چهار جفت پا و رنگ بدن تیره تر و بزرگ تر نسبت به لارو آغاز می شود .
با انجام دومین مرحله استراحت آغاز می شود . و اندازه بدن بزرگتر ، جفت پای چهارم نسبت به مرحله قبل کشیده تر و از لحاظ شکل ظاهری به جز رنگ بدن شبیه مرحله بالغ هر دو جنس نر و ماده می باشد.
کنه ها اغلب در سطح زیرین برگ ها فعالیت کرده و به دلیل دارا بودن قطعات دهانی از نوع برنده- مکنده ، ابتدا نسج گیاه را پاره نموده و پس از خروج شیره نباتی از آن تغذیه می کنند .
سلول های محل آسیب دیده از بین رفته و در نتیجه نفوذ هوا به داخل پارانشیم ، لکه های رنگ پریده روی سطح برگ ایجاد می شود . بر اثر فعالیت آفت و ایجاد تارهای عنکبوتی ، شاخه و برگ گیاه حالت گردآلود گرفته و به شدت از زیبایی
گیاه میزبان کاسته می شود . در صورت عدم مبارزه به موقع ، گیاه به مرحله خشکیدگی کامل نیز می رسد .
نحوه خسارت کنه دو نقطه ای روی گل رز، گوجه فرنگی و برگ های توت فرنگی
الف) کنترل شیمیایی
در مراحل اولیه آلودگی می توان با شستشوی گیاه به وسیله آب و مایع شوینده معمولی یا صابون پتاسیم با این آفت مبارزه کرد ، ولی در تراکم شدید کنه ، با استفاده از سموم کنه کش اختصاصی نظیر آبامکتین ( ورتیمک ) ، هگزیتیازوکس (نیسورون) ، آمیتراز (مایتاک) ، فنازاکوئین (پراید ) ، فن پیروکسی میت ( ارتوس ) ، پروپارژیت ( امایت) ، بروموپروپیلات (نئورون) ، تترادیفون (تدیون) و غیره اقدام به مبارزه شیمیایی نمود . نکته مهم در خصوص کنترل این آفت ، شروع عملیات مبارزه بلافاصله پس از مشاهده اولین علائم آلودگی ۱۰روز یکبار تأثیر قابل ملاحظه ای در کاهش جمعیت آفت و میزان سم مصرفی دارد . ضمناً شستشوی گونه های گیاهی حساس هر ۱۵ روز یکبار می باشد.
ب ) بیولوژیکی
کنه تارتن دو لکه ای ، دشمنان طبیعی متعددی در مناطق پنبه کاری دارد که در بین آن ها ، کفشدوزک
Stethorus gilvifrons، Orius minotum و Anystis baccarum از انبوهی بالایی برخوردار هستند .
کفشدوزک Stethorus gilvifrons دشمن طبیعی کنه دو نقطه ای
ماخذ : حشره شناسی کشاورزی (حشرات، کنه ها، جوندگان و نرم تنان زیان آور) و مبارزه با آن ها مرتضی اسماعیلی ، اسدالله میرکریمی ، پروانه آزمایش فرد
آفات گیاهان زراعی ایران ، نویسنده : یوسف آرام ,کریم حدادایرانینژاد , محمد خانجانی , نسرین درویشی
گردآورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد گیاه پزشکی از گروه اف اس پی مارکت
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید