آیا علایم قارچ فوزاریوم را می شناسید؟؟؟ آیا می دانید عامل پوسیدگی یا پژمردگی آوندی فوزاریومی قارچ می باشد !!! جنس فوزاریوم یکی از قارچهای مهم بیماری زای گیاهی متعلق به شاخه Ascomycota، زیرشاخه Pezizomycotina، کلاس Sordariomycetes، راسته Hypocreales و خانواده Nectriaceae میباشد که خسارت زیادی به محصولات مختلف کشاورزی وارد میکند .
جنس فوزاریوم یکی از قارچهای مهم بیماری زای گیاهی متعلق به شاخه Ascomycota، زیرشاخه Pezizomycotina، کلاس Sordariomycetes، راسته Hypocreales و خانواده Nectriaceae میباشد که خسارت زیادی به محصولات مختلف کشاورزی وارد میکند . متخصصین مختلف این قارچ تاکنون بیش از ۱۰۰ گونه و زیرگونه برای این جنس معرفی نمودهاند . در سالهای اخیر براساس دادههای مولکولی و مورفولوژیکی گونههای بیشتری برای این جنس معرفی شده است.
بوته میری های آوندی از بیماری های گیاهی وسیع الانتشار بسیار مخرب هستند، که کم و بیش به صورت ناگهانی باعث پژمردگی، قهوه ای شدن و مرگ برگ ها وسر شاخه های ترد گیاه و مرگ تمام گیاه می شوند . این گونه بیماری ها در اثر فعالیت پاتوژن در بافت آوندهای چوبی گیاه ایجاد می شود و تمامی یا برخی از بخش های بالایی گیاه ( بالاتر از نقطه ی تهاجم آوندی پاتوﮊن ) در گیاهان یکساله و بعضاً گیاهان دایمی و پایا طی چند روز یا چند هفته ای از بین می روند . در درختان ممکن است این روند چند سالی به طول انجامد . انتشار پاتوژن به صورت میسلیوم یا کنیدی در داخل گیاه و از طریق آوندها ادامه می یابد تا گیاه از بین برود.
خانواده کدوئیان ( Cucurbitacae ) شامل چندین گونه از گیاهان اقتصادی بسیار مهم شامل هندوانه ، کدو ، خیار و طالبی می باشد . در این خانواده طالبی و خربزه از محصولاتی هستند که به علت طعم طعم خوشایند و ارزش غذایی ، میوه ی آن ها در دنیا بیشتر مصرف می شود . این گیاهان دارای بتاکاروتن بالا ، ویتامین A ، C ، پتاسیم و آب فراوان و ارزش گرمایی پایین هستند .
در سال های اخیر ، افزایش بیماری های قارچی خاکزاد به این محصولات خسارت زیادی را تحمیل نموده است . بیماری مرگ گیاهچه و پوسیدگی ریشه به وسیله ی برخی از گونه های قارچی مثل spp. Fusarium ، Pythium spp. ، Sclerotium rolfsii و Rhizoctonia solani ایجاد می شود . پژمردگی ناگهانی طالبی و خربزه Vine decline نیز از بیماری های مهمی است که در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت ویژه ای برخوردار است . پژمردگی فوزاریومی طالبی و خربزه از خاورمیانه ، ژاپن ، تایوان ، اروپا ، ایالات متحده و … گزارش شده است . بر اساس گزارشات در اسرائیل جدایه های F. solani و F. equiseti و F. javanicum باعث پژمردگی در خیار ، خربزه ، هندوانه و کدو خورشتی شده اند . گونه های فوزاریومی که باعث پژمردگ آوندی در کدوئیان در مناطق مختلف دنیا می شوند ، گونه های F. solani ، F. proliferatum و F. oxysporum هستند که در ایران گونه F. oxysporumاز اهمیت خاصی برخوردار است .
این قارچ در تمام مراحل رشدی گیاه ( خصوصا در مرحله ی گیاهچه ای و رسیدن میوه ) خسارت زا می باشد . گیاهان در مرحله قبل از بیرون آمدن از خاک ، در خاک های خیلی آلوده و دارای دمای پایین ممکن است از بین بروند . گاهی اوقات در روی هیپوکوتیل لکه هایی به وجود می آید که ممکن است منجر به پوسیدگی گیاهچه شود . بوته های جوان بدون ظهور علائم دیگری ممکن است پژمرده گردند . در گیاهان پیرتر ابتدا یک قسمت از گیاه علائم زردی یا پژمردگی را از خود نشان می دهد ، پژمردگی یک طرفه بوده و مرگ گیاه تدریجی می باشد و با سبز خشک شدن گیاه که در اثر پوسیدگی طوقه و ریشه که در اثر قارچ هایی مثل پیتیوم و فیتوفترا ایجاد می شود و گیاه در مدت کمی بدون علائم زردی و در حالت سبز پژمرده می شود ، تفاوت دارد . در اثر بیماری پژمردگی فوزاریومی گیاه کوتوله می شود . مهـمتـرین نشانه های آلودگی پژمردگی فوزاریومی ، نکروزه شدن و رنگ پریدگی سیستم آوندی به ویژه در ریشه ی اصلی ، طوقه و پایین سـاقه است . گاهی اوقات زخم های روی طوقه با ترشح صمغ قرمز رنگ همراه است . اگر رطوبت بالا باشد روی لک های مرده به وسیله توده اسپورهای صورتی رنگ Fusarium پوشیده می شوند . میوه هایی که از گیاهانی که آلودگی سیستمیک داشته اند، به وجود آمده اند ممکن است پوسیده گردند . سستم های آوندی در گیاهان تغییر رنگ می دهند . گسترش میسیلیوم در آوندهای چوبی و تولید میکروکنیدی تا حدی در پژمردگی بوتهها موثر است و سه ماده سمی دیگر به نام های اسید فوزاریک ، اسید هیدرو فوزاریک و میکوماراسمین نیز در امر پژمردگی بوته ها دخیل هستند . در گیاهان آلوده معمولاً تایلوز ایجاد میشود.
تا زمانی که گیاه زنده است قارچ عامل پژمردگی آوندی محدود به بافتهای آوندی چوبی و برخی سلول های مجاور هستند و حتی برای تولید اسپور به سطح گیاه نمی آیند. تنها زمانی که گیاه در اثر بیماری کشته شود این قارچ ها به داخل بافتهای دیگر حرکت نموده و نزدیک و یا در سطح گیاه مرده اسپورزایی می کند.
عامل پژمردگی فوزاریومی به وسیله بذر به مناطق جدید انتقال می یابد. در هنگامی که عامل بیماری در خاک موجود باشد توسط باد ، وسائل کشاورزی و کارگران گسترش می یابد . عامل بیماری می تواند به مقدار زیاد درسطح خاک نزدیک بافت گیاه اسپورزایی نماید و از انتهای ریشه وارد گیاه شود . تعدادی از این ماکروکنیدی ها به کلامیدوسپورهای مقاوم تبدیل می شوند . قارچ عامل بیماری به مدت طولانی می تواند به صورت کلامیدوسپور و در حالت ساپروفیتی در خاک دوام بیاورد.
بیماری در دمای بین ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی گراد توسعه و در دمای بالاتر از ۳۰ درجه بر اثر رشد پریدرم ریشه ممکن است قادر به نفوذ در آوند ها نباشد . نشانه های بیماری در ارقام حساس بعد از ۳ تا ۵ روز و در ارقام مقاوم ۱۱ تا ۱۶ روز بعد از وقوع آلودگی ظاهر می گردد .
در حال حاضر از بهترین راههای مبارزه با بیماریهای خاکزاد از جمله فوزاریوم معرفی ارقام مقاوم یا ارقام متحمل و دارای مقاومت نسبی میباشد . پژوهش ها نشان داده که پنج عامل آنزیم های پراکسیداز ، پلیفنل اکسیداز ، کاتالاز ، سوپراکسید دیسموتاز و میزان ترکیبات فنلی در گیاه ، به منزله ی دفاع بیوشیمیایی در برهم کنش توده های مختلف خربزه و طالبی با عامل پژمردگی آوندگی در گیاه بوده و هنگام مواجهه با این بیماری میزان این مواد در گیاه افزایش می یابد . محققان نیز با اندازه گیری این مواد در گونه های طالبی و خربزه مختلف آلوده به قارچ پژمردگی آوندی فوزاریومی ، ارقام زرد ایوانکی ۱، جاپالیزی۱ و مگسی را ارقام بومی مقاوم به این بیماری معرفی کردند .
بنی هاشم با بررسی مقدار کلامیدوسپورهای موجود در هر گرم خاک آلوده ، ارقام طالبی Ogon No 9 و خربزه اکبر آبادی را دارای مقاومت بالا و ارقام طالبی سمسورس و شهد و خربزه تخته مشهد و عباس عاشوری را بسیار حساس و خربزه رقم Honey Dew و Honey Drip بسیار حساس بودند .
مبارزه بیولوژی توسط گونه های جنس Trichoderma و باکتری Bacillus subtilis علیه این بیماری نتایج رضایت بخشی را داده است .
از دادن کود ازته اضافی به خاک باید احتراز کرد و پتاسیم و کلسیم کافی باید به خاک داده شود .
مراجع : اعتباریان. ح، ر. بیماری های سبزی و صیفی و روش های مبارزه با آن ها . ۱۳۸۱٫
گرد آورنده : سپیده مدنی- کارشناس ارشد بیماری شناسی.
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید