آیا پروانه دانه خوار سویا را می شناسید ؟؟؟ آیا می دانید پروانه دانه خوار سویا چه خسارتی به گیاه وارد می کند !!!! این آفت نسبتاً پلی فاژ بوده و در ایران علاوه بر سویا روی باقلا ، نخود ، عدس ، چند گیاه زینتی و وحشی و جنگلی دیده می شود . این آفت در اکثر نقاط گرم دنیا وجود دارد . به علاوه می تواند با شرایط آب و هوای مختلف عادت نماید . در حال حاضر بیشتر فعالیت های آفت در استان های لرستان ، خوزستان ، آذربایجان و استان مرکزی مشاهده شده است . تراکم جمعیت آفت در بعضی از سال ها افزایش زیادی داشته و موجب کاهش محصول به میزان ۸۰% می شود.
Etiella Zinckenella
( lep,pyralidae )
این آفت نسبتاً پلی فاژ بوده و در ایران علاوه بر سویا روی باقلا ، نخود ، عدس ، چند گیاه زینتی و وحشی و جنگلی دیده می شود . این آفت در اکثر نقاط گرم دنیا وجود دارد . به علاوه می تواند با شرایط آب و هوای مختلف عادت نماید . در حال حاضر بیشتر فعالیت های آفت در استان های لرستان ، خوزستان ، آذربایجان و استان مرکزی مشاهده شده است . تراکم جمعیت آفت در بعضی از سال ها افزایش زیادی داشته و موجب کاهش محصول به میزان ۸۰% می شود.
حشره کامل شب پره ای است ، خاکستری تا قهوه ای روشن است و در حاشیه فوقانی بال رویی یک نوار به رنگ روشن و یک لکه تیره دیده می شود . عرض بدن آن با بال های باز ۲۰ تا ۲۳ (۱۹به طور میانگین میلیمتر) و طول آن ۸ تا ۱۱ میلی متر است.
تخم : تخم ، بیشتر به صورت انفرادی گذاشته می شود و بیضی شکل می باشند . رنگ آنها ابتدا زرد کم رنگ که به تدریج خاکستری می شود.
لارو : لارو نوزاد ۲ تا ۳ میلی متر طول دارد . ابتدا به رنگ سفید شیری است که به تدریج در سنین بعدی پنج نوار نارنجی رنگ در قسمت پشتی و پهلویی ظاهر می شوند . رنگ لارو کامل و بالغ ارغوانی مایل به قرمز (جگری ) می باشد و طولش به ۱۳ تا ۱۵ میلی متر می رسد.
شفیره : شکل شفیره کله قندی ، رنگ آن خرمایی و اندازه آن ۸ تا ۱۳ میلی متر می باشد . شفیره در داخل پیله ای جا دارد.
لارو ها وارد غلاف شده و از دانه های غلاف برای تغذیه و رشد کامل استفاده می نمایند، پس از خوردن دانه ها از غلاف خارج شده و خود را به غلاف سالم دیگری می رسانند و تا کامل شدن از آن تغذیه می کند.
این حشره دو نسل در سال دارد . نسل اول آن ( نسل زمستانی ) معمولاً در اواخر اردیبهشت و اولیل خرداد ماه به پرواز در می آیند . پروانه های ماده پس از جفت گیری و گذشت ۳ تا ۴ روز ، تخم خود را به صورت پراکنده و بیشتر انفرادی روی علف های هرز میزبان مانند داغداغک ، گون ، طاوسی و … و یا روی غلاف های نورس لوبیا و عدس و نخود که در بعضی از مناطق به علت مساعد بودن شرایط جوی زود کاشت شده اند ، می گذارند . تخم ها پس از ۷ تا ۴ روز تفریخ شده و لاروهای نوزاد خارج می شوند . این لاروها بلافاصله وارد غلاف شده و از دانه های شیری تغذیه می کنند .
دوره زندگی لاروها ( از نوزاد تا کامل شدن ) ۲۵ تا ۳۰ روز می باشد . لاروها پس از کامل شدن از محل زندگی خود خارج شده و در عمق ۲ تا ۴ سانتی خاک تبدیل به شفیره می شوند . دوران شفیرگی ۳۰ تا ۲۵ روز به طول می انجامد . پس از طی این مراحل نسل دوم آفت در طبیعت به پرواز در می آید . معمولاً ظهور نسل دوم آفت مقارن است با اواخر تیر و اوایل مردادماه . در این زمان بیشتر غلاف های سویا تشکیل شده و دانه های داخل آنها مراحل تکاملی خود را طی می کنند. متاسفانه هم زمان با آن پروانه های ماده آفت پس از جفت گیری و گذشت ۲ تا ۳ روز ، تخم های خود را روی غلاف های سبز و تازه بوته های سویا قرار می دهند . تخم ها پس از مدت کمی تفریخ و لاروهای نوزاد به طور مستقیم داخل غلاف می شود . هر لارو نوزاد تا زمان کامل شدن ( حدود ۲۰ روز ) قادر است ۲ تا ۳ دانه هر غلاف را از بین ببرد . بررسی های انجام شده نشان می دهد که به ندرت دو عدد لارو در یک غلاف مشغول فعالیت و تغذیه بوده است.
معمولاً اگر لارو نوزادی وارد غلافی شد ، ولی دانه های آن غلاف برای تغذیه و رشد کامل او کافی نباشد، پس از خوردن دانه های آن غلاف خارج شده و خود را به غلاف سالم دیگری می رساند و تا کامل شدن از آن تغذیه می کند . لاروهای نسل دوم آفت ، پس از کامل شدن از غلاف ها خارج شده و در داخل خاک مزرعه به پیش شفیره تبدیل شده و با تشکیل پیله ای به دور خود تا بهار سال بعد در آنجا می ماند.
با توجه به اهمیت اقتصادی زیان آفت مذکور ، لزوم مبارزه علیه آن کاملاً مشهود است . اما توسل به استفاده تنها از سموم آفت کش معقول نمی باشد . زیرا مصرف سموم علاوه بر اینکه در مجموع هزینه تولید را بالا می برد ، عوارض جانبی دیگری را نیز مانند آلودگی محیط زیست ، ایجاد مقاومت در آفات ، ایجاد باقی مانده سم در محصولات کشاورزی بخصوص در گیاهان دانه روغنی و بالاخره از بین بردن حشرات مفید که بسیاری از آنها خود از دشمنان طبیعی آفات محسوب می گردند در بردارد که ، گاهی اوقات مضرات استفاده از سموم از فواید آن بیشتر است .
آفت زمستان را به صورت لارو در عمق ۲ تا ۴ سانتی متری خاک داخل مزرعه می گذراند. در بهار با افزایش درجه حرارت هوا ، لاروها شفیره شده و سپس به صورت پروانه در طبیعت ظاهر می شوند . بنابراین زدن شخم پائیزه و تخت آب زمستانه ، سبب از بین رفتن تعداد زیادی از آن ها می شود .
تناوب زراعی در کاهش جمعیت آفت بسیار موثر است . اگر در مناطق سویاکاری ، تناوب زراعی به طور وسیع انجام گیرد و برای مدت ۲ تا ۳ سال گیاهان زراعی دیگری غیر از خانواده بقولات کشت شوند ، جمعیت آفت به شدت کاهش خواهد یافت .
از بین بردن علف های هرز میزبان آفت در اطراف مزارع سویا که نسل اول آفت روی آنها پرورش می یابد ، ضروری است.
استفاده از تله های نوری و فرمونی نیز جهت ردیابی و کاهش جمعیت آفت مفید می باشد .
مبارزه شیمیایی وقتی به ثمر می رسد که مزرعه سویا از ۱۵ تیرماه به بعد کاملاً تحت کنترل بوده و با دیدن اولین آثار آلودگی روی غلاف های سویا ، سم پاشی را شروع نمود. بعلاوه چون تخم ریزی پروانه های ماده تدریجی است ، لذا به فاصله ۷ تا ۱۰ روز بعد از سمپاشی نوبت اول ، ســـم پاشی مرحله دوم شروع خواهد شد.
مرجع : خانجانی، محمد. آفات گیاهان زراعی ایران. ۱۳۸۸٫ انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی از گروه کشاورزی اف اس پی مارکت
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید