قارچ Alternaria alternata یکی از عوامل بیماریزای مهم مرکبات در جهان می باشد. بیماری لکه قهوه ای (Brown spot) به ویژه روی برگ و میوه نارنگی پیچ و تانجلو و بیماری پوسیدگی سیاه (Black rot) مخصوصا در میوه پرتقال تامسون ناول از جمله بیماریهایی بوده که به وسیله قارچ آلترناریا ایجاد شده است و در سالهای اخیر گسترش یافته و موجب بروز خسارت زیادی در مرکبات شمال ایران گردیده است.
زنجیره ای از کنیدی های تیره رنگ قارچ Alternaria alternata.
مقدمه :
قارچ Alternaria alternata یکی از عوامل بیماریزای مهم مرکبات در جهان می باشد. بیماری لکه قهوه ای (Brown spot) به ویژه روی برگ و میوه نارنگی پیچ و تانجلو و بیماری پوسیدگی سیاه (Black rot) مخصوصا در میوه پرتقال تامسون ناول از جمله بیماریهایی بوده که به وسیله قارچ آلترناریا ایجاد شده است و در سالهای اخیر گسترش یافته و موجب بروز خسارت زیادی در مرکبات شمال ایران گردیده است. بیماری آلترناریا هر ساله با گرم شدن هوا و اولین بارندگی بیش از پنج میلیمتر در تابستان در ارقام پرتقال ناول (ناف دار) مرکبات از جمله پرتقال تامسون ناول و نارنگی رقم پیچ مشاهده می شود.
جنس آلترناریا (Alternaria spp. ) متعلق به رده قارچ های ناقص و یکی از جنس های بزرگ و پیچیده از نظر ریخت شناسی است. این جنس حدود یکصد گونه دارد که در مکان های متنوعی در سرتاسر دنیا یافت می شود. بسیاری از آن ها بیمارگر مهم گیاهان است و تولید بیماری های شدید نموده و دامنه میزبانی وسیعی دارد. جنس آلترناریا با گونه تیپ Alternaria tenuis مترادف با A.alternata معرفی شد که ویژگی اصلی آن تولید زنجیری از هاگ های تیره رنگ با دیواره های عرضی بوده است (Nees et al 1816 ).
عامل بیماری لکه قهوه ای نارنگی (Brown spot ) و پوسیدگی سیاه ناف میوه پرتقال تامسون (Black rot ) در ابتدا به گونه A.citri نسبت داده شده بود. در ایران نیز به ترتیب در سال های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۱ بیماری های لکه قهوه ای نارنگی و پوسیدگی تامسون ناول با عامل A. citri گزارش گردیده است. با تحقیقات بیشتر مشخص گردید با توجه به اندازه هاگ ایندو گونه ( ۱۲-۴ * ۴۵-۸ میکرومتر) و شباهت سایر خصوصیات مورفولوژیک و مولکولی (نقوش الکتروفورزی پروتئین) آن ها هر دو عامل در گونه A. alternata قرار داده شدند.
عامل این بیماری قارچ آلترناریا بوده که به بیماری پوسیدگی سیاه ناف مرکبات بیشتر مشهور است، زرد شدن ناف و در مراحل بعدی سیاه شدن لایه آلبیدو و ریزش غیر طبیعی میوه های ارقام حساس در اوایل تابستان که با ریزش طبیعی و فیزیولوژیک متفاوت می باشد از علائم این بیماری می باشند. بیماری به صورت لکه های قهوه ای بافت مرده ( نکروتیک) روی برگ، میوه و سرشاخه های جوان برخی از ارقام مرکبات دیده می شود. این لکه ها معمولاً در اواسط بهار روی برگ ها ظاهر شده، به سمت رگبرگ پیشروی می کنند. این لکه ها حاشیه ای زرد رنگ دارند که دراثر سم عامل بیماری زا بوجود آمده و به سرعت بافت گیاه را از بین می برد.
کلنی و نشانه های بیماری آلترناریا
بیماری غالباً سبب ریزش زودهنگام میوه های جوان شده و یا در سطح پوست آنها برجستگی های کوچکی به رنگ قهوه ای یا قهوه ای تیره ایجاد می کند. سطح لکه های روی پوست میوه به سهولت جدا شده و می ریزد و در نتیجه حالت آبله ای به پوست میوه داده و چنین میوه هایی ارزش بازار پسندی خود را از دست می دهند. قارچ عامل بیماری بیشتر به سرشاخه های ترد و جوان حمله کرده و برگ های مسن دربرابر بیماری مقاوم هستند.
لکه های روی میوه و برگ ناشی از قارچ آلترناریا
بیماری لکه قهوه ای روی نارنگی و دورگ های آن موجب ریزش برگ و میوه گردید. در روی میوه لکه های قهوه ای رنگی ایجاد می شود. این بیماری در غرب استان مازندران شیوع یافته است.
بیماری پوسیدگی ناف، بیشتر از جنبه ایجاد پوسیدگی در حین انبارداری روی میوه لیمو شیرین (Citrus limon ) و پرتقال های نافدار (Navel orange ) حائز اهمیت بوده. اگرچه میوه قبل از برداشت نیز توسط این بیماری صورت گرفته است. لذا از لحاظ اهمیت از انواع بیماری های قبل و بعد از برداشت (Pre and Post harvest ) مرکبات به شمار آمده است. پوسیدگی سیاه روی میوه پرتقال تامسون ناول در شرق مازندران اهمیت داشته و از اواسط تیرماه موجب ریزش میوه در باغات شده و پس از برداشت نیز باعث پوسیدگی میوه در انبار می شود، اگرچه وقوع آلودگی قبل از برداشت صورت گرفته است.
قارچ Alternaria alternata عامل این بیماری است. این قارچ هوازی بوده و روی زخم های قدیمی شاخه و برگ زمستان گذرانی می کند. با مساعد شدن شرایط، اسپورهای قارچ پس از خروج بوسیله باد یا باران روی اندام های جوان و حساس گیاه می نشینند. بارش باران یا تغییرات شدید رطوبت هوا شرایط را برای انتشار بیماری مساعد می کند.
چرخه بیماری Alternaria alternata در مرکبات
– برای کنترل این بیماری بایستی در زمان برنامه ریزی برای احداث باغ نسبت به غرس ارقام مقاوم اقدام نمود.
– هرس به موقع و حذف بقایای آلوده گیاهی
– عدم زیاده روی در مصرف کودهای ازته و آبیاری بیش از حد، کوددهی به روش آب آبیاری با کودهای پتاسیمی
در صورتی که تابستان گرم با بارندگی بیش از پنج میلیمتر در اوایل این فصل همراه شود، ممکن است خسارت را به آستانه اقتصادی برساند که این موضوع با مشاهده ریزش میوه های نسبتا درشت و زردی ناف همراه می باشد، که در این صورت توصیه می شود درختان آلوده مورد محلول پاشی حفاظتی با قارچ کش های موثر نظیر کاربندازیم و رورال تی اس به میزان دو کیلوگرم در هزار لیتر آب قرار گیرند. سمپاشی را به هنگام عصر و بعد از خنک شدن هوا و از پایین درخت به سمت تاج صورت گیرد تا امکان تماس سم با ناف میوه فراهم شود، همچنین سمپاشی باید در هوای آرام و بدون باد و در شرایط مساعد انجام و ۲۴ ساعت بعد از سمپاشی بارندگی رخ ندهد.
منابع : دهپور جویباری، ع، مجد، ا و علوی، و. بررسی تندش، نفوذ و گسترش قارچ Alternaria alternata عامل بیماری های لکه قهوه ای و پوسیدگی سیاه در برگ و میوه مرکبات شمال ایران. ۱۳۵۸٫ مجله زیست شناسی ایران. جلد ۲۲، شماره ۱٫
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید