کاشت هویج

مقدمه

نام انگلیسی Carrots
نام علمی Daucus carota subspecies sativus
هویج یک گیاه علفی دو لپه ای است که به خاطر ریشه حجیم آن کشت می شود.

فرم وحشی هویج، یک ساله است. ولی نوع مورد کشت هویج که معتقدند از نوع هویج وحشی مشتق شده است، دو ساله می باشد.

شکل ریشه هویج می تواند از قطر ۲ تا ۶ سانتی متر و طول آن ۶ تا ۹۰ سانتی متر تغییر نماید و رنگ گوشت آن ممکن است سفید، زرد، نارنجی، قرمز، ارغوانی و یا سیاه (ارغوانی بسیار تیره) باشد.
هویج گیاهی است که در دو نوبت بهاره و پاییزه در زمینی که دارای خاک سبک و پوک می باشد کاشته می شود.

هویج را به صورت خطی یا ردیفی کشت می کنند که فاصله بین ردیف ها یا خطوط را حدود ۴۰ سانتی متر و فواصل بوته ها را ۴ تا ۶ سانتی متر در نظر می گیرند و همچنین به صورت دستپاش نیز در سطح کم کشت می شود و از آن جایی که بذر هویج ریز است برای آن که در هنگام پاشیدن پراکنده پاشیده شود لازم است مقدار بذر لازم را با سه برابر خاک نرم و خشک مخلوط و سپس آن را دستپاش نمایید.

برای مصرف، محصول هویج، در سال اول و یا فصل زراعتی اول برداشت می شود و به منظور بذرگیری در سال دوم مورد استفاده قرار میگیرد.
برگ های این گیاه دندانه دندانه و ساقه گل آن درسال دوم ظاهر میشود. هویج به صورت، خام و پخته مصرف می شود.

گلهای هویج

گلهای این گیاه معمولا کامل هستند. یعنی در یک گل اندامهای نر و ماده هر دو موجود است ولی نژادهای نر عقیم که دانه گرده آنها قادر به تلقیح تخمک نیستند نیز مشاهده می‌شود.

این نژادها از نظر تهیه بذر و اصلاح آن بسیار ارزنده می‌باشند. گل های این گیاه، سفید رنگ و ریز می باشند که در سال دوم به صورت چتری از داخل غلافی در راس ساقه گل خارج می گردند.

تشکیل ساقه گل دهنده

هنگامی که بوته های بذری با قطر ریشه ۶ میلی متر یا بیشتر (در مرحله نونهالی نباشند) در معرض یک دوره دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد قرار گیرند، گل دهی صورت می گیرد.

آزمایشات نشان می دهند که ورنالیزاسیون (بهاره کردن) به مدت ۸ هفته در دمای ۸ تا ۹ درجه سانتی گراد برای گل دهی هویج لازم است و در هویج هایی با ریشه های بزرگ تر گل دهی راحت تر صورت می گیرد.

گزارش شده است انواع قرمز رنگ حاوی آنتوسیانین تحت شرایط روز بلند گل می دهند.

بذر هویج

بذر هویج کوچک و به رنگ های خاکستری و سبز و معطر می باشد.

شکل بذر هویج کمی محدب و دارای خار است و اغلب این خارها موجب می شوند که چند بذر بهم بچسبند.

به همین علت بایستی در زمان کاشت، بذرها را کمی به یکدیگر مالید تا ازهم جدا شوند.

بخش های مختلف گیاه هویج

شرایط اقلیمی مناسب برای کاشت هویج

مناطق بسیاری وجود دارد که نیازهای دمایی را برای تولید هویج براورده می کنند.

موطن اصلی هویج در اروپا و شمال آفریقا و آسیا می‌باشد و پاره‌ای از انواع آن در آمریکای شمالی و جنوبی یافت می‌شود.

هویج در ارتفاعات ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متری کاستاریکا و مناطق کوهستانی گواتمالا کشت می شود و در فیلیپین در ارتفاعات ۲۰۰۰ متری می توان هویج را در سراسر سال کشت نمود.

برای پرورش هویج در مناطق گرمسیری شب های خنک لازم است. هویج به هوای خنک سازگاری بیشتری نشان می دهد و تولید و رشد بوته و غده در این شرایط به خوبی انجام می گیرد.

در هوای نسبتا گرم نیز میتوان این محصول را تولید نمود ولی موجب کیفیت نامطلوب و تلخ شدن ریشه و همچنین خشبی شدن محصول خواهد گردید و این گیاه پس از استقرار براحتی می تواند تا ۵ درجه زیر صفر را تحمل نماید.
هویج به عنوان یک محصول فصل خشک، بهترین رشد را در میانگین دمایی ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتی گراد دارد، رشد هوایی در شرایط میانگین دمای هوای ۲۸ درجه سانتی گراد افت کرده و ریشه دارای طعم نامناسبی می گردد.

در دمای پایین رنگ هویج کم رنگ شده و ریشه ها در دمای کمتر از ۱۶ درجه سانتی گراد بلند و باریک می شوند.

در دمای ۴ تا ۱۰ درجه سانتی گراد رشد ریشه و اندام های هوایی بسیار کم می گردد.

مطالعه کنید: آشنایی با شپشک های سپردار-بخش اول

تاثیر محیط در رشد و رنگ ریشه هویج

در نواحی نسبتا گرم که زمستان معتدل دارد مانند پاره‌ای از نقاط جنوب ایران ممکن است به کشت بذر هویج مبادرت کرد. ولی در این نواحی ریشه هویج کم رنگ و بنابراین نامرغوب می‌شود.

این کم رنگ شدن ریشه هویج ممکن است علل مختلفی داشته باشد مانند کوتاهی روز در زمستان، کمی درجه حرارت، کمی شدت روشنایی و بالاخره رطوبت زیاد. ولی میزان گرمای هوا بیش از سایر عوامل در کمرنگی هویج موثر است.

خاک مناسب برای کاشت هویج

هویج در انواع زیادی از خاک ها به خوبی رشد می کند و ترجیحا به خاکی با زهکشی خوب و PH خنثی (۶ تا ۷) نیاز دارد.

خاک های لوم شنی یا خاک های آلی فاقد کلوخ یا سنگ، برای تولید ریشه های صاف و راست ترجیح داده می شود.

میزان فشردگی خاک بر رشد و طول ریشه موثر است. فشردگی خیلی کم یا خیلی زیاد برای رشد ریشه مضر است.

در خاک های بسیار فشرده شده ریشه به صورت مخروطی و در خاک های نرم، نازک و بلند می شود.
هویج مانند اغلب سبزیهای ریشه‌ای طلب خاک عمیق و نرم لیمونی می‌باشد و از نظر تجارتی هویج را بیشتر در خاکهای لیمونی سبک و یا خاکهای هوموسی سبک می‌کارند.

زیرا در این قبیل خاکها مقدار محصول زیاد و شکل ریشه که عامل مهم مرغوبیت آن می‌باشد صاف و منظم می‌شود.

در صورتی که در زمینهای خیلی سنگین و یا در خاکهایی که دارای سنگهای درشت می‌باشند کاشته شود ریشه کج و اغلب دو یا چند شاخه می‌گردد.

انتخاب زمین برای کاشت هویج

زراعت هویج احتیاج به زمینی کاملا آماده و نرم دارد.

اگر چه در اغلب خاکها قابل تولید است اما بهتر است در خاکهای سلیتی یا لومی رسی با زهکش و حاصلخیزی مناسب کشت گردد.

اراضی و خاکهای سنگین باعث دو شاخه شدن ریشه (غده) خواهد شد به همین سبب مصرف مقادیر قابل توجهی کودهای حیوانی در این زراعت توصیه می گردد.
زمان مناسب برای کاشت هویج
زمان کاشت هویج با زمان برداشت آن تنظیم مى‌گردد. هویج زودرس را هر چه زودتر مى‌کارند و در شرایط کرج در فروردین ماه مى‌توان اقدام به کشت کرد.

هویج دیررس را مى‌توان تا اواخر اردیبهشت ماه نیز می توان کاشت.

در بعضى جاها بذر هویج بهاره را در همان پائیز مى‌کارند تا در اولین فرصت بهار که هوا گرم مى‌شود سبز شده و رشد نماید.

عمق کاشت بذر هویج

عمق کاشت بذر در حدود ۱ تا ۳ سانتى‌متر باید باشد.

مخصوصاً وقتى از علف‌کش قبل از سبز شدن هویج استفاده مى‌شود.

مقدار بذر مورد نیاز برای کاشت هویج

مقدار بذر یا تراکم باید طورى باشد که زمین به‌ سرعت پوشیده شود و در ضمن بدون تنک کردن محصول با کیفیت خوب به‌دست آید.

بنابراین مقدار بذر براى هویج ۵ تا ۷ کیلوگرم در هکتار توصیه مى‌شود.

فواصل کاشت

فواصل ردیف‌ها براى هویج زودرس ۲۵ سانتى‌متر و براى هویج دیررس، ۳۰ تا ۴۰ سانتى‌متر فواصل بوته‌ها به‌طور متوسط ۵ الى ۱۰ سانتى‌متر در نظر گرفته می شود.
بذر هویج را در ردیف هایی به عرض ۸ تا ۱۵ سانتی متر می پاشند و مشخص گردیده که حداکثر عملکرد در هویج با تراکم ۱۰۰ تا ۱۵۰ بوته در متر مربع است و عملکرد در کشت به صورت ردیف های مستطیلی شکل با نسبت ۱ به ۶ بیشتر از فضای مربعی شکل با نسبت ۱ به ۱ می باشد.
– از کاشت تا برداشت هویج چقدر زمان لازم است؟
۱۰ روز پس از کاشت بذر، دو برگ لپه ای ظاهر می شود و ریشه اندازه نهایی خودش را پیدا میکند و از این مرحله به بعد ذخیره سازی انجام می شود.
۲۰ روز بعد، برگ های حقیقی اش ظاهر می شود.
۳۰ روز بعد، ریشه های فرعی روی ریشه اصلی رشد می کند و برگ ها و …. ریشه زیاد می شود.
از روز ۴۵ به بعد رنگ گیری صورت میگیرد و قابلیت مصرف دارد.
۶۰ روز بعد، فقط ریشه ضخیم می شود و رنگ گیری کامل انجام شده است.
روز ۷۵ ام کاملا رسیده است.
از کشت تا برداشت هویج ۲٫۵ ماه طول می کشد و از ۱۵ اردیبهشت در کرج شروع می شود.
در مورد ارقام دیرس هویج ممکن است ۱۵۰ روز هم طول بکشد.

مراحل رشدی گیاه هویج

تناوب

ارزش زراعى هویج براى گیاهان بعدى چندان زیاد نیست اگرچه هویج را مى‌توان بعد از خودش کشت کرد ولى براى جلوگیرى از انتشار و تکثیر آفات آن را در تناوب چندساله قرار مى‌دهیم بعد از هویج زودرس مى‌توان کلم قمرى و یا کلم گل‌ کاشت.

مطالعه کنید: گیاه هوازی تیلاندزیا

طرز کاشت هویج در سطح وسیع

هویج با دانه کاشته می شود.

برای کاشت هویج می توانید دانه ها را از گل هویجی که قبلا کاشته تهیه کنید و در صورتی که قبلا هویج نکاشته اید می توانید دانه های هویج را از فروشگاه های محصولات کشاورزی بخرید.

دانه های هویج را دو هفته قبل از آخرین سرما بکارید.

هویج در سطح وسیع در دو نوبت بهار و پاییز کشت می شود.

زمان کشت بذر هویج در مناطق سردسیر، پس از رفع سرمای بهاره در بهار و در مناطق گرمسیر در پاییز و زمستان است.

اراضی سبک و قابل نفوذ برای رشد کامل ریشه ضرورت دارد. زمینی که برای کشت هویج انتخاب می شود را در ابتدا بایستی شخم عمیق زد و در پاییز به هر هکتار آن ۲۵ تا ۳۰ تن کود حیوانی پوسیده اضافه کرد.

سپس در اوایل فروردین زمین را به صورت جوی و پشته آماده نمود.
کاشت هویج علی رغم ریزی بذر باید بصورت مستقیم در زمینی اصلی صورت گیرد و در صورت امکان بصورت ردیفی کشت گردد.

کشت ردیفی با دستگاههای مخصوص اینکار ( بذور ریز ) صورت می گیرد و یا می بایست ردیفها را آماده کرد و با دست بذور را به آرامی روی ردیفها پخش نمود و سپس بذر ها را زیر خاک کرد بطوری که نیاز به تنک کمتر ( سبک ) داشته باشد.
اگر چه تنظیم کاشت این بذور با ماشینهای مخصوص نیز بسیار دشوار می باشد و علی رغم اینکه در مواردی صحبت از تهیه خزانه و نشا کاری هویج مطرح می گردد، اما اینکار اصلا توصیه نمی گردد.
فواصل ردیف ها در هویج زودرس ۲۵ سانتی متر و در هویج های دیررس ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر و فواصل بوته ها را به طور متوسط ۵ تا ۱۰ سانتی متر روی ردیف در نظر می گیرند.

بذر هویج را در کنار پشته ها می کارند و عمق کاشت بذر ۰٫۵ تا ۱ سانتی متر است.

بعد از آن که بذرها سبز و بوته ها ۴ برگه شدند، تدریجا در ۲ تا ۳ نوبت آن ها را پراکنده کرده و پس از پراکنده کردن باید مزرعه را بلافاصله آبیاری نمود تا ریشه هایی که اطرافشان خالی شده پوشانده شوند.

عمل پراکنده کردن باید تا زمانی صورت بگیرد که فاصله بین بوته ها به ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر برسد.

مدت فعالیت ریشه در خاک در حدود ۶ ماه است و در این مدت مواد غذایی لازم را از خاک جذب و ذخیره می نماید.

در تمام این مدت سله شکنی بعد از هر آبیاری ضروری است.

کاشت هویج در سطح وسیع

طرز کشت هویج در سطح کوچک

از آن‌ جایی که هویج ریشه‌ ی یک گیاه است، پس خیلی مهم می‌ باشد که خاک را به طور مناسب آماده‌ کنید.
خاک باید سبک و شنی بوده و هیچ قطعه‌ ی گل خیس سنگین و یا سنگی در آن نباشد.
هویج‌ ها می‌ بایست بتوانند به راحتی به سمت عمق خاک رشد کنند.
اگر مشکل بودجه ندارید، برای کاشت هویج در گلدان می‌ توانید از خاک پوسال تازه استفاده کنید.
وقتی که خاک را در محفظه می‌ ریزید حداقل ۲۵ سانتی‌ متر از سطح محفظه را خالی بگذارید.

این کار برای این است که وقتی برگ‌ های گیاهتان شروع به سبز شدن کردند، توسط مگس هویج مورد هجوم قرار نگیرند.
روز قبل از کاشت خاک را به خوبی آب دهید.

بذر هویج بسیار کوچک است اما شما سعی کنید تا جایی که می‌ توانید به طور مساوی بذرها را در خاک بریزید.

این کار از هدر رفتن آن‌ ها در هنگام محصول دهی جلوگیری می‌ کند.

بذرها را در ردیف‌ های کوچکی در خاک ریخته، روی آن را با خاکی مرغوب پوشانده و با دست کمی فشار دهید.

با استفاده از یک آب‌ پاش، روی خاک آب بریزید.
پس از کاشت هویج در گلدان بین دو تا سه هفته طول می‌ کشد تا اولین جوانه‌ های هویج را در خاک مشاهده کنید.

اگر چند روز هوا سرد باشد، ممکن است کمی بیشتر طول بکشد.

به محض اینکه جوانه‌ ها در حدود ۲٫۵ سانتی‌ متر قد کشیدند، وقت آن است که به آرامی آن‌ ها را از خاک بیرون کشیده و به طور مرتب در یک ردیف بکارید.

کاشت هویج در گلدان