آیا مزایا و معایب کنترل علف های هرز باغ های میوه با روش های مکانیکی را می دانید ؟؟؟ دانستن مزایا و معایب کنترل علف های هرز باغ های میوه با روش های مکانیکی تاثیرات مثبتی در باغداری شما می گذارد !!!! شخم زدن یکی از راه های ارگانیک کنترل مؤثر علف های هرز در باغات می باشد که برای این منظور از ابزارهای جدید برای شخم فواصل بین تنه های درختان بهره می برند ، بطوری که موجب کمترین هزینه و حداقل خسارت بر درختان میوه می شوند
الف) کنترل علف های هرز باغات میوه از طریق شخم زدن :
شخم زدن یکی از راه های ارگانیک کنترل مؤثر علف های هرز در باغات می باشد که برای این منظور از ابزارهای جدید برای شخم فواصل بین تنه های درختان بهره می برند ، بطوری که موجب کمترین هزینه و حداقل خسارت بر درختان میوه می شوند .
از شخم زدن بعنوان یکی از روش های کنترل علف های هرز در منطقه ” لوس آنجلس” آمریکا بهره می گیرند زیرا بهم زدن خاک دارای فواید بسیاری است . اجرای این روش بسیار آسان می باشد و شخم بموقع ظاهری بسیار مطلوب را به باغ ها می بخشد. برخی از علف های هرز چندساله در اثر شخم های مکرر تضعیف می گردند چنانکه علف های هرزی چون : پنجه مرغی ، پیچک وحشی ، قیاق و کیکویو گراس (kikuyu grass ) در اثر شخم های مکرر قادر به سلطه یابی بر سطح خاک باغ ها نخواهند بود.
اجرای شخم دقیق به همراه استفاده از علف کش ها برای تیمارهای لکه ای (spot treatment) می تواند منجر به ریشه کنی علف های هرز باغات شود . دلایل عدیده ای برای عدم استفاده ” انحصاری ” از شخم برای مبارزه با علف های هرز وجود دارند. بعنوان مثال اجرای شخم می تواند باعث فشردگی خاک های زراعی ( Tilth ) شود بطوری که کاربرد مکرر آن به ایجاد لایه ای سخت از خاک فشرده در خاک زیرین ( plow sole ) منجر می گردد که از نفوذ آب به درون خاک جلوگیری می نماید.
با این وجود برخی پژوهش ها مبین اثرات منفی ناشی از شخم زدن بر کیفیت خاک و رشد درختان هستند که این موضوع بویژه در باغات مرکزی ایالت واشنگتن که دارای بافت درشتی هستند و بصورت ارگانیک اداره می شوند ، به واقعیت نزدیکتر است لذا برنامه های ارگانیک وابسته به وزارت کشاورزی آمریکا ( USDA ) که بر حفظ کیفیت آب و خاک تأکید دارند ، توصیه بر کاربرد تناوبی شخم در باغات میوه می ورزند . فرسایش خاک از مشکلات عادی در باغ های شخم خورده است . زمانیکه از شخم برای کنترل علف های هرز چندساله بهره می گیرند آنگاه استولن ها ، ریزوم ها و دیگر بخش های گیاهان که دارای قدرت تکثیرند ، در برخورد با ابزارهای شخم قطعه قطعه شده و در سراسر باغ پخش می گردند . به عنوان مثال ریشه هایی از آواکادو که در بخش های شخم خورده گسترش می یابند ، در اثر شخم های بعدی صدمه می بینند لذا اهدافی را که از شخم زدن دنبال می کنیم برای درختان باغ در چنین شرایطی دست یافتنی نخواهند بود.
نمونه هایی از اثرات منفی شخم زدن پیاپی در باغات :
اجرای شخم طی آزمایشات پژوهش سه ساله ای در باغات سیب ارگانیک ایالت واشنگتن به کاهش رشد درختان و اندازه میوه نسبت به شاهد منجر شد . همچنین در تحقیق دیگری که در باغات سیب جدیدالاحداث انجام شد دیده شد که پلات های شخم خورده دارای بهترین رشد درختان و عملکرد میوه به دلیل کنترل مؤثر علف های هرز بودند ولیکن پس از ۲ سال کیفیت خاک تنزل پیدا کرد .
یکی دیگر از پیامدهای منفی شخم زدن در باغات آسیب به ریشه های سطحی درختان است. شخم زدن با اینکه رقابت علف های هرز را به نفع درختان میوه کاهش می دهد اما گاهاً به دلیل قطع ریشه های سطحی و فعال درختان عملاً نتیجه معکوس برجا می گذارد ، شخم باغات میوه معمولاً تا عمق ۱۰-۸ سانتیمتری صورت می پذیرد . به طور مثال درختان میوه برگریز دارای گسترش ریشه دوانی در خاک سطحی بهم نخورده می باشند درحالیکه بهم زدن خاک سطحی به کمک شخم از گستردگی ریشه های سطحی و توانایی جذب آن ها می کاهد و انتخاب نوع وسیله بهم زدن خاک نظیر : دیسک ، روتیواتور، “wonder weeder” و “weed badger” نیز در این امر حائز اهمیت هستند .
شکل سمت راست و وسط، دستگاه علف زنی Wonder weeder، شکل سمت چپ دستگاه علف زنی Weed badger
تحقیقات دیگری نشان دادند که اصلی ترین ریشه های درختان سیب در عمق بالاتر از ۲۰ سانتیمتر حضور دارند لذا در باغات سیب دارای ارقام M26 باید از ابزارهایی چون : “Spedo blade”، موورهای تغییریافته و “flails” در عمق بسیار کم بکار گرفت تا خساراتی وارد نسازند . پژوهش های دیگری که روی پیامدهای شخم زدن در باغات آفریقای جنوبی صورت گرفتند ، بیانگر اثرات منفی این روش بودند ، بطوریکه باعث کاهش معنی دار اندازه قطر تنه و حجم هرس شونده گردیدند .
دستگاه علف زنی Flails
همچنین در این پژوهش ها نشان داده شد شخم زدن سبب کاهش ظرفیت تبادل کاتیونی خاک یا (Cation Exchange Capacity ) = CEC و نزول ۱۳ درصدی مواد آلی خاک یا (Soil Organic Mater) = SOM می گردد ، درحالیکه دیسک زدن در باغات سیب ارگانیک آرژانتین باعث هیچگونه کاهشی در “SOM” نشد و برعکس تیمارهای حاوی گیاهان پوششی موجب افزایش قابل توجهی در “SOM” شدند. شخم زدن در این باغات باعث کاهش ویگوریته درختان و نزول پتانسیل بارآوری آنان شد. اثرات منفی حاصل از شخم زدن بر مقدار “SOM” را می توان با افزودن مواد آلی به سیستم باغ جبران نمود. یه عنوان مثال نتایج حاصل از تحقیقات نشان داد کاربرد گیاهان پوششی در چنین شرایطی بر مقدار : ازت ، پتاسیم تبادلی ، آهن ، روی و فسفر قابل دسترس در لایه سطحی خاک (۱۵-۰ سانتیمتر) می افزاید.
بهترین زمان برای شخم زدن در باغات :
هرگاه شخم زدن در طی ماه های زمستان که درختان عمدتاً در حالت کمون به سر می برند ، اجرا گردد آنگاه خسارات مذکور به حداقل می رسند درحالیکه بیشترین صدمات را اجرای شخم در دوره شکوفه دهی درختان میوه برجا می گذارد .
مهمترین اثرات ناشی از اجرای شخم بشرح عنوان می شوند :
دیسک زدن سطح باغات به عمق ۲۰ سانتیمتر (۸ اینچ ) بیش از ۵ دفعه در سال عمدتاً در اقالیم بارانی و یا فاریاب ( شیوه های بارانی یا غرقابی ) اجرا می گردد. این روش ممکن است به ریشه های درختان آسیب برساند ، از رشد درختان بکاهد و سبب کاهش طول عمر آنها گردد . دیسک زدن باغات مرکبات سبب کاهش رشد درختان و تضعیف آنان می شود ولیکن مطالعاتی که در باغاتی با بافت شنی انجام گرفتند ، نشان دادند که هیچگونه تفاوتی در اندازه درختان هلو سه ساله ایجاد نگردید .
پیامد های ناشی از دیسک زدن :
الف- بذور علف های هرزی که امکان جوانه زنی نداشته اند را در معرض چنین شرایطی قرار دهد .
ب – موجب تکثیر علف های هرز چندساله ای شود که توسط ریزوم ها و غده ها ازدیاد می یابند .
پ – می تواند عوامل زیان آور خاکزی نظیر پوسیدگی ریشه و نماتدها را سریعتر از حالت معمولی پراکنده سازد .
ت – می تواند باغ را از سرمازدگی بهاره نجات بخشد .
ث – از رطوبت مازاد باغ بکاهد .
ج – فشردگی خاک سطحی آن را کاهش دهد .
چ – خاک سطحی را از علف های هرز عاری سازد .
ح – خاک را عاری از علف های هرز سازد و به رنگ تیره تری درآید و بدینگونه با جذب بیشتر نور خورشید ، گرما را شبانه در سطح باغ بپراکند و آن را چندین درجه نسبت به باغات دارای علف های هرز گرمتر سازد .
خ – دیسک زدن باعث کاهش تبخیر و تعرق عمقی در باغات می شود که بویژه در باغات میوه و تاکستان های مناطق خشک و بدون آبیاری حائز اهمیّت است . دیسک زدن را در اقالیم مدیترانه ای به دلیل بارندگی کم و فقدان فرسایش خاک توصیه می کنند .
د – اجرای شخم پاک ( clean cultivation ) بویژه در سال های اولیه غرس نهال های میوه می تواند از خسارت ناشی از کاربرد علف کش ها بر درختان میوه بکاهد.
دیسک زدن خاک ها می تواند سبب صدمه رسانی به ریشه ها و پوست ساقۀ درختان میوه با کمترین بی مبالاتی رانندگان تراکتور گردد . بخش هایی از زمین که در اثر دیسک زدن فاقد پوشش شده اند ، در معرض وقوع فرسایش قرار می گیرند و مواد آلی موجود سریعتر از سایر بخش های تحت مدیریت پوشش خاک تجزیه می شوند. دیسک زدن همچنین مانع کاربرد آسان ادوات باغبانی در طی دوره های رطوبتی خاک می گردد.
علف های هرز چندساله ای که رشد بطنی دارند ، از جمله دشوارترین گیاهان ناخواسته برای کنترل می باشند. استفاده از موور زدن و یا شخم زدن متوالی می تواند از بذردهی گیاهان هرز جلوگیری کند و ذخایر غذایی چنین علف های هرزی را تخلیه نماید و آنها را بدواً تضعیف کند و سپس به مرور از پا در آورد . کولتیواتور زدن سطحی بهترین روش برای کنترل رشد علف های هرز در ردیف بین درختان (Alleyways) می باشد . کولتیواتور زدن سبب مرگ علف های هرز می شود لذا رطوبت بیشتری را در دسترس درختان میوه قرار می دهد . این عمل باعث هوا دهی ( Aeration ) خاک ها می گردد لذا بر فعالیت میکروارگانیزم های خاک می افزاید و ممکن است با قراردادن شفیره (Pupae) حشرات آفت در مقابل نور خورشید و یا سرما باعث تخریب آنان شود. کولتیواتور زدن سطحی و متوالی در ترکیب با فوکا زدن دستی و یا موور زدن می تواند جهت کنترل علف های هرز استفاده گردد. کولتیواتور زدن عمیق و مجاور درختان میوه توصیه نمی شوند زیرا ریشه های درختان میوه احتمالاً خسارت خواهند دید و بر تولید پاجوش ها افزوده می شود . کولتیواتور زدن بمنظور کنترل علف های هرز بویژه در اولین سال غرس نهال ها اهمیت زیادی دارد اما درختانی که بتازگی غرس شده اند ، ممکن است خسارت بیشتری ببینند و نیازمند مراقبت بیشتری هستند.
در سال های مرطوب نباید کولتیواتور زدن را پس از اواخر تابستان انجام داد زیرا رشد علف های هرز پس از این تاریخ می تواند باعث تأخیر در رسیدگی میوه ها شود و درختان را با زمستانه شدن ( winter hardening ) بموقع در برابر سرما مقاوم تر و آماده باروری بهتر در بهار آینده سازند ولیکن اینگونه علف های هرز نباید اجازه یابند تا بیش از حد رشد کرده و به مرحله بذردهی برسند و کولتیواتور زدن های پیشین را بی اثر سازند .
کولتیواتور زدن از شیوه های عادی مدیریت علف های هرز باغات میوه است . در صورتیکه زیرورو کردن خاک را بطور کامل در تمامی مساحت باغ انجام دهند با اینکه علف های هرز بطور کامل حذف می گردند اما جنبه های منفی چنین روشی باعث عدم مناسبت آن در تمامی سال ها می باشد .
بهم زدن سطح خاک به عمق ۳-۲ سانتیمتر در ردیف درختان در زمان استفاده از مالچ پلاستیکی نامطلوب خواهد بود . این روش از کنترل علف های هرز برای باغ های دارای درختان قائم (Top fruit orchard ) مناسب است اما برای باغات میوه آبدار نظیر انگور کشمش ( Black currant ) مطلوب نمی باشد زیرا باعث افزایش پاجوش زنی ( Suckering ) از ساقه های زیرزمینی (Cane fruit ) آنان می شود . ماشین آلات مناسب معدودی برای چنین مواردی وجود دارند ولیکن ” هِرس های انگشتی ” (Finger harrow ) برای باغات میوه آبدار و همچنین روتیواتورها برای باغات دارای درختان قائم و بزرگ مطلوب هستند .
کولتیواتور زدن خاک را در اواخر روز و یا شبانگاهان انجام دهید . برگرداندن خاک در تاریکی از جوانه زنی بذور علف های هرز می کاهد زیرا برخی بذور علف های هرز برای جوانه زنی نیازمند دریافت تابشی گذرا از نور خورشید هستند که چنین وضعیتی در زمان شخم زدن برای آن ها پیش می آید لذا اجرای شخم در شبانگاهان باعث محروم ساختن اینگونه بذور از نور خورشید می شود .
کاربرد توأمان شخم و کولتیواتور برای کنترل علف های هرز باغات میوه :
گرچه اجرای شخم و یا کولتیواتور زدن در باغات ارگانیک سبب بهم خوردن و آشفتگی خاک می شود و می تواند به ریشه ها آسیب وارد سازد و همچنین به کاهش مواد آلی از طریق افزایش اکسیداسیون کمک نماید ، اما این شیوه از مدیریت سطح باغات دارای جنبه های مثبت زیادی می باشد . این طریقه همچنین به کاهش جمعیت آفات مهره دار کمک می کند و از خسارات آن ها می کاهد بطوریکه تحقیقات “Merwin-1999” بیانگر بروز خساراتی به میزان کمتر از ۵ درصد در طی ۷ سال توسط موش های صحرایی در چنین شرایطی بوده است . این آزمایش همچنین نشان داد که کاربرد شخم و کولتیواتور برای مدیریت سطح باغات میوه سیب باعث شد که فقط ۴ درصد درختان سیب به بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه ( crown ) توسط “فایتوفترا” مبتلا گردند. خسارات ناشی از قارچ های بیماریزا در چنین روشی با افزایش عمق شخم بویژه در خاک های شنی به شدت کاهش خواهد یافت .
وجین دستی ( Hand-weeding ) گرچه کاری خسته کننده است اما در برخی مواقع ممکن است تنها راه حذف علف های هرز چندساله سمج ( Persistent ) نظیر ترشک صحرایی (Dock ) در باغات جدید و یا باغات میوه آبدار باشد. در این روش ، زمین بین ردیف درختان میوه آبدار و محیط اطراف درختان به شعاع حداقل ۱ فوت باید توسط فوکا (Hoe) و یا چنگک (Fork) عاری از علف های هرز چندساله گردد تا شانس تولید بذر را به آنها ندهد . این عمل همچنین می تواند موجب برهم خوردن محیط زندگی لاروها و شفیره ها شود و آنها را درمعرض شکارشدن توسط پرندگان قرار دهد.
دستگاه علف زن دستی
اجرای وجین دستی در اطراف گیاهان خاردار (Thorny) نظیر انگور فرنگی (Gooseberry) و میوه های رونده ای (Cane fruit) نظیر کیوی مطلوب نخواهد بود زیرا باید مراقب بود تا به بدن انسان و همچنین پاجوش ها و ساقه های رونده گیاه اصلی آسیبی وارد نشود و ناخواسته باعث توسعه عوامل بیماریزا (Spawn) نگردد . بعنوان نمونه ساقه های تماماً رونده (Primocane ) گیاه تمشک می تواند به اطراف توسعه یابند و به نحو موثری باعث خفه کردن علف های هرز در حال رشد بین ردیف درختان میوه شود .
ماخذ : علف های هرز محمدعلی رستگار
علف های هرزمزارع و باغات ایران حبیب الله ثابتی
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی از گروه کشاورزی اف اس پی مارکت .
پیشنهاد ما به شما:
دیدگاهتان را بنویسید