کرم طوقه بر یا کرم های خاکستری جوانه خوار - آموزش کشاورزی و باغبانی

شب پره های زمستانه (کرم طوقه بر یا کرم های خاکستری جوانه خوار)

Agrotis segetum Schiff.

Agrotis exclamationis L.

Agrotis ipsilon Rotten.

(Lep., Noctuidae)

مقدمه بر کرم طوقه بر :

بالشویسکی (۱۹۶۶) جنس این گونه را Scotia ذکر می کند. روشندل و جوان مقدم (۱۳۸۱) شب پره های زمستانی مزارع شهر کرد را شناسایی و ۹۵ درصد جمعیت غالب را A. segatum اعلام نمودند.

مناطق انتشار و گیاهان میزبان :

کرم طوقه بر یا شب پره زمستانی (Agrotis segetum) به ریشه و طوقه عده ای از گیاهان زراعی از قبیل لوبیا، چغندرقند، پنبه، خیار، کدو و … حمله می کند و در ابتدای رویش گیاهان مذکور که جوان هستند صدمه زیادی می زند. در تمام مناطق ایران انتشار داشته و علاوه بر چغندرقند به ریشه و طوقه گیاهان مختلفی مانند ذرت، پنبه، خیار، گوجه، سیب زمینی، یونجه، آفتابگردان و… حمله می نماید. در اوایل بهار چون لاروها در کقایسه با مراحل فنولوژیکی گیاه میزبان (مراحل رشد اولیه) نسبتا درشت هستند، لذا خسارت آن ها شدید و چشمگیر است. لاروهای جوان از قسمتهای هوائی میزبان تغذیه کرده و در سنین بالاتر از محله طوقه و یا کمی پایین تر تغذیه نموده و سبب قطع شدن گیاه می گردند. از این نظر به آن Cut worm یا کرم طوقه بر گویند.

شکل شناسی کرم طوقه بر :

حشره کامل شب پره ای به طول ۱۷-۱۵ و عرض بدن با بال های باز ۵۰-۴۵ میلی متر، بال جلو ای روشن تا تیره، روی هر بال جلو سه لکه کشیده مثلثی در قاعده، گرد در میانه و لوبیایی در حاشیه بال دیده می شود. بال های عقبی سفید و روشن با رگبال های خاکستری مشخص است.

تخم کرم طوقه بر :

تخم ها به شکل نیم کروی، با قاعده مسطح و راس کم و بیش گنبدی شکل دیده می شود. قطر تخم ها حدود ۵/۰ میلیمتر است. تخم ها ابتدا به رنگ سفید شیری و هنگام تفریخ سیاه رنگ می شوند. تخمگذاری به صورت انفرادی و در مواردی در دستجات ۱۶-۱۴ عددی صورت می گیرد.

نقش و نگار روی تخم های اگروتیس در حال تفریخ

لارو کرم طوقه بر :

لارو از خاکی، خاکستری تا سیاه رنگ به طول ۵۰-۴۵ میلی متر در حداکثر رشد و روی سطح پشتی یک نوار باریک روشن دیده می شود. در طول پشت بدن لارو یک نوار باریک روشن وجود دارد. پشت سینه اول (روی پیش گرده) یک لکه قهوه ای یا سیاه رنگ پهن وجود دارد در سایر حلقه های بدن لارو، خالهای سیاه زگیل مانندی دیده می شود که روی هریک از آنها یک مو وجود دارد.

لارو اگروتیس

لارو اگروتیس

شفیره کرم طوقه بر :

شفیره کله قندی، حنایی به طول ۲۰-۱۵ میلی متر و در انتها دارای تعدادی خار است. تخم ها حدود ۵/۰ میلی متر ابتدا سفید شیری و سپس لکه های ای پیدا کرده و در پایان سیاه می شوند. شفیره ها درون گهواره های بیضی شکلی که بوسیله لارو از خاک ساخته میشود در زیر خاک قرار دارند.

شفیره Agrotis segatum

شفیره Agrotis segatum

خسارت کرم طوقه بر :

لاروهای سن یک از تخم خارج شده، ابتدا از قسمت های سبز برگ تغذیه مختصری نموده و پس از انجام اولین پوست اندازی در سطح خاک افتاده و خود را به پای بوته رسانده و از طوقه گیاهان تغذیه می کند و در نتیجه یک حفره نسبتا بزرگی در طوقه گیاه بوجود می آید و طوقه قطع می شود، که باعث خشکیدن گیاه جوان می گردد. خسارت آفا در ابتدای رشد دارای اهمیت است؛ زیرا در ابتدای رویش، موقعی که بوته ها تازه سبز شده اند قدرت ترمیم گیاه مذکور کم بوده و بدین لحاظ در اکثر موارد قادر به جبران خسارت وارده نیستند.

خسارت لارو اگروتیس بر روی غده سیب زمینی و ساقه ذرت

خسارت لارو اگروتیس بر روی غده سیب زمینی و ساقه ذرت

زیست شناسی کرم طوقه بر :

زمستان را به صورت لارو سنین آخر در عمق ۲۰-۱۰ سانتی متری خاک می گذرانند. در بهار با مساعد شدن شرایط آب و هوا لاروهای بالغ از عمق زمین به طرف سطح خاک (حدود ۶-۵ سانتی متر) بالا می آیند و برای خود لانه ای از خاک به شکل گهواره تهیه می کنند و داخل آن تبدیل به شفیره می گردند. دوره شفیرگی ۲۰-۱۵ روز، سپس حشرات کامل ظاهر می شوند. خروج پروانه های نسل زمستانی در طول نیمه دوم فروردین ماه می باشد. حشرات کامل روزها زیر کلوخه ها و بوته ها پنهان شده و اوایل غروب به بعد شروع به پرواز و جفت گیری می کنند. تخمها به صورت تک تک یا در دسته های چند تائی (از ۱ تا ۸ تائی) در پشت برگ چغندرقند یا علفهای هرز مانند پیچک، سلمه و پنیرک قرار می دهند. یک پروانه ماده به طور متوسط ۸۰۰ عدد تخم می گذارد. دوره جنینی تخم ۵-۴ روز بوده، سپس لاروهای جوان از تخم خارج و ابتدا از برگهای جوان تغذیه می کنند و از سن دوم به بعد از ناحیه طوقه تغذیه می نمایند. دوره لاروی حدود یک ماه بوده و در این مدت ۵ مرتبه پوست عوض می کنند و سپس در داخل خاک تبدیل به شفیره می شوند. دوره شفیرگی حدود دو هفته و بعد از آن حشرات کامل نسل دوم تقریباً در اواخر خرداد ماه ظاهر می شوند. در این موقع تقریباً ریشه های چغندرقند قوی گردیده است. لذا در این نسل آفت نمی تواند خسارت و صدمه شدیدی وارد کند بنابراین نسل دوم را بیشتر روی سایر محصولات زراعی و علفهای هرز می گذراند. شب پره های نسل سوم آفت که از اواخر مرداد ماه و اوایل شهریور ماه ظاهر می گردند، روی چغندرهای جوانی که به منظور بذرگیری کشت شده اند تخم ریزی می کنند و لاروهای این آفت در شهریور ماه خسارت شدیدی وارد می کنند. این لاروها که اکثراً کامل می گردند و زمستان را تا بهار سال بعد در اعماق خاک می گذرانند بنابراین ۳ نسل در سال دارد.

کنترل کرم طوقه بر :

۱- جمع آوری و انهدام بقایای به جا مانده از محصول و شخم عمیق بلافاصله بعد از برداشت.

۲- از بین بردن علفهای هرز داخل و حاشیه مزارع.

۳- یخ آب زمستانه : اگر بعد از شخم انجام شود در کاهش جمعیت آفت بسیار موثر است.

۴- اگر به ازای هر یکصد بوته به طور متوسط ۱۰ تا ۱۲ عدد لارو وجود داشته باشد، مبارزه شیمیایی قابل توصیه است. طعمه پاشی با کارباریل یا سوین ۸۰ درصد، در مراحل اولیه رشد، در زراعت های ردیفی در کنار بوته ها و در زراعت های کرتی در داخل کرت ها به هنگام غروب آفتاب پاشیده می شود.

۴- دیازینون EC60% به میزان ۱٫۵ لیتر تا ۲ لیتر در هکتار

۵- گرانول کلرپیریفوس(درسبان) %۵ به نسبت ۵/۱ کیلوگرم در هکتار که باید در هنگام غروب آفتاب استفاده شود.

۶- اتریمفوس(اکامت) EC 50% و ۲- ۵/۱ لیتر در هکتار.

منبع : خانجانی، م. آفات گیاهان زراعی ایران. ۱۳۹۱٫ انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.